De eerste editie van de marathon van Enschede was in 1947
Op 12 juli 1947 was de eerste editie van de Enschede Marathon. Volgens de organisatie is dit de oudste marathon van Nederland, maar volgens Sportgeschiedenis was dit niet de eerste.
De allereerste internationale marathon in Enschede was op 12 juli 1947. Volgens de organisatoren zijn zij daarmee de oudste van Nederland, zelfs van heel West-Europa. Door deze claim ontstaat er alleen een definitiekwestie, want volgens welke criteria mag zo’n evenement zichzelf eigenlijk de oudste noemen? Het antwoord is niet zo simpel als het lijkt, want de geschiedenis van langeafstandwedstrijden in Nederland gaat opvallend ver terug.
In 1906 zou in Amsterdam de allereerste marathon op Nederlands grondgebied zijn geweest, zo schreef de Volkskrant op 20 oktober 2001 tenminste. Hiervoor was de Amsterdamsche Athletische Club De Spartaan verantwoordelijk, dus 41 jaar eerder dan Enschede.
Ook in 1916 werd in de hoofdstad een marathon gelopen, en natuurlijk tijdens de Olympische Spelen van 1928. In Rotterdam gebeurde vóór de Tweede Wereldoorlog ook al het nodige, waarmee deze steden veel eerder waren dan Enschede.
De claim van Enschede is er waarschijnlijk op gebaseerd dat die marathon de oudste is, die tot op de dag van vandaag wordt gelopen – uitzonderingen daargelaten zoals tijdens corona. En dat klopt. De marathon van Enschede is in dan geval de oudste van het land, maar niet de éérste.
De elfde Internationale Marathon Enschede met Yoshiro Mifune uit Japan als winnaar. Foto Ben Merk via het Nationaal Archief
Jubileumeditie
We weten in ieder geval zeker dat de marathon van Enschede nu 77 jaar bestaat. In november 1946 bracht Het dagblad Tubantia en Enschedesche Courant een bezoek aan Košice, Slowakije, waar de grootste marathon van Europa werd georganiseerd, de eerste editie na de oorlog. ‘Dit was van des te meer belang omdat er nu alle gelegenheid was, de organisatie van een perfect georganiseerden Marathonloop te bestudeeren, zulks met het oog op een dergelijken loop, welke op 12 Juli van het volgend jaar rondom Enschede wordt gehouden.’
Voor die eerste editie op 12 juli 1947 werden vanuit heel Europa deelnemers gevraagd. De snelste Nederlander won meteen het nationale kampioenschap. ‘In Amsterdam en Rotterdam zijn reeds diverse athleten in training gegaan,’ schreef het communistische dagblad De Waarheid op 20 maart 1947.
De organisatoren pakten het heel slim aan, want naast de marathon was er een atletieklandenwedstrijd Nederland – Tsjecho-Slowakije, die het hele weekend duurde. ‘Het zullen drie van de meest gedenkwaardige data worden in onze vaderlandsche athletiek’, voorspelde Het Limburgsch Dagblad.
Van de route lag minstens tachtig procent in de schaduw, zo beloofde Athletiekwereld. ‘De politie-autoriteiten in Enschede, Hengelo, Losser en Oldenzaal verlenen de grootst mogelijke medewerking. Er is bovendien onder leiding van dr. Velsing uit Enschede een speciale medische dienst ingericht, waarvoor de E.H.B.O. ongeveer 60 mensen beschikbaar stelt. Deze zullen het gehele parcours afzetten.’
Tijdens de marathon stonden er maar liefst honderdduizend toeschouwers langs de route. ‘Niet alleen wat het weer betreft,’ concludeerde De Waarheid, ‘doch ook ten aanzien van de spanning was de race een groot succes.’ De Fin Eero Riikonen won in 2.44,13 en Jan Overdijk was de snelste Nederlander. Bij de finish werden ze opgewacht door Fanny Blankers-Koen – toen nog geen meervoudig olympisch kampioene.
Het succes was zo groot dat nog in dezelfde maand werd besloten ‘elke twee jaar een internationale Marathonloop te organiseren’. Er kwam dus continuïteit in deze race, zodat die inmiddels de oudste van Nederland is.
Maar niet de eerste.
