Het eerste wereldkampioenschap voor de 400 meter horden voor vrouwen was in 1980 in Sittard

Femke Bol loopt donderdagavond de finale op de 400 meter horden. De eerste editie was in 1980 in Sittard, nog vóór het eerste officiële WK atletiek. Dit unieke evenement liep uit op een enorme anticlimax.

Olga Commandeur was in 1980 de enige Nederlandse deelnemer op de 400 meter horden. Deze foto uit 1981 van Rob C. Kroes is via het Nationaal Archief

Sportgeschiedenis kreeg een gouden tip van Jeroen Heijmans: ‘Het is wel een aardig weetje dat het eerste WK ooit op de 400 m horden voor vrouwen in Nederland was – in Sittard 1980.’

Verrassing

De 400 meter horden en 3000 meter voor vrouwen waren in 1980 nog geen onderdeel op de Olympische Spelen, die in die zomer in Moskou werden gehouden. Begin dat jaar kwam het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie daarom met het voorstel om alleen voor deze onderdelen een eerste wereldkampioenschap te organiseren. Het WK atletiek bestond toen nog niet.

De KNAU had in 1980 korte lijntjes met de Internationale Amateur Atletiek Federatie, omdat landgenoot Ad Paulen voorzitter was. Twee maanden later nam de IAAF dit voorstel over en wees hiervoor de Baandert in Sittard aan, het onderkomen van AV Unitas. “De organisatie van de WK kwam voor ons volslagen onverwacht”, zei Wim van der Sluys in het Limburgsch Dagblad, belast met de technische organisatie. “De naam van Nederland stond wel op het lijstje maar bovenaan stond lerland. Doch zowel lerland als ook Noorwegen, dat nog ver voor Nederland in aanmerking kwam, konden de klus organisatorisch niet aan, zodat Nederland aan de beurt was. We hebben toen vanuit Oost-Berlijn, waar die bewuste vergadering gehouden werd, een telefoontje gepleegd en de eerste stap was gezet.”

Meteen na toewijzing meldden 28 landen zich voor deelname, zoals de Sovjet-Unie, de DDR, de Verenigde Staten, West-Duitsland en Groot-Brittannië. Vrijwel alle werelddelen waren zo vertegenwoordigd op het evenement, dat op 14, 15 en 16 augustus werd gehouden op de kunststofbaan van de Baandert.

Om extra publiek te trekken werden dat weekend nog enkele onderdelen toegevoegd, zoals de landenwedstrijd voor heren tussen Nederland, lerland en Wales. Op 15 augustus was de 10.000 meter voor vrouwen gepland. ‘Dit onderdeel is net zoals het WK uniek,’ aldus het Limburgsch Dagblad. ‘De 10.000 meter voor dames is een onderdeel dat nog nooit officieel op een baan is gelopen. Ook hier dus weer een primeur voor Sittard.’

Domper

Zo verheugde de Nederlandse atletiekwereld zich op een bijzonder toernooi, tot de organisatie vlak voor aanvang vreselijk nieuws ontving. ‘Gistermorgen,’ meldde Het Parool op 14 augustus, ‘kregen de organisatoren bericht dat de Sovjet-Unie zijn inschrijving niet gestand kan doen, omdat de ingeschreven atletes ziek of geblesseerd zijn.’ Ook de wereldtoppers uit Noorwegen, Kenia en Joegoslavië trokken zich terug, waarmee de sportieve waarde van het WK was geminimaliseerd.

Het was onduidelijk waarom de Russen zich zo kort voor aanvang massaal terugtrokken. De voorzitter van het organisatiecomité vermoedde dat het een wraakactie was, omdat de Spelen van Moskou waren getroffen door een Westerse boycot. Nog een mogelijkheid was dat de Russen liever meededen aan een evenement met startgeld voor de deelnemers, wat in Sittard niet het geval was.

Dagblad Trouw had de meest interessante verklaring. ‘Het lijkt zeer aannemelijk dat de Russen uit angst voor de dopingcontrole verstek laten gaan. Er wordt in Sittard gecontroleerd op gebruik van allerlei soorten stimulerende middelen waaronder ook anabole steroïden. Het dopingcomité staat onder leiding van de Westduitse professor Dönicke. De monsters worden ingezonden naar een laboratorium in Nijmegen en daar geanalyseerd. De Russen hebben derhalve geen weet van de onderzoeksmethoden, hetgeen in Moskou wel het geval was.’

De krant wees erop dat deze Russische actie eerder dat jaar ook al had plaatsgevonden in Trondheim, toen de schaatsploeg zich massaal terugtrok voor het Europese kampioenschap. ‘Hoe het ook zij, het organisatiecomité zit met de gebakken peren.’

Anti-promotie

Zo werd dit eerste WK een anticlimax, ondanks de voorbereiding die maanden had geduurd. Er waren zo’n duizend toeschouwers geweest, waardoor het uitliep op een financieel drama, dat in sportief opzicht ook nog eens een aanfluiting was. ‘Voor de atletieksport in Nederland pure antipropaganda,’ aldus de dagbladen.

Toch waren er uiteindelijk twee wereldkampioenen. De West-Duitse atlete Brigit Friedmann won de 3000 meter. De 400 meter horden eindigde met goud voor Bärbel Broschat uit de DDR. Olga Commandeur was de beste Nederlandse bij de horden, eindigend op de elfde plaats.