De Elfverhalentocht: de Jaap Edenbaan van 1961
In Amsterdam ligt de oudste nog bestaande 400 meter-kunstijsbaan ter wereld: de Jaap Edenbaan uit 1961. Deel vier van de Elfverhalentocht door de Amsterdamse schaatsgeschiedenis.
Op deze foto staan Reinier Paping en Jeen van den Berg klaar voor de openingswedstrijd van de Jaap Edenbaan op 22 december 1961. Paping is dan nog niet bekend als Elfstedenlegende; Van den Berg al wel.
De Jaap Edenbaan was de eerste 400 meter-kunstbaan van Nederland, de derde wereldwijd. Het idee om deze te vernoemen naar schaats- en wielerlegende Jaap Eden was bedoeld ‘om de herinnering aan deze roemrijke sportman vast te leggen’. Precies drie maanden later kreeg zijn kleinzoon Jaap Eden III de eer om deze baan te openen.
De opening van deze baan was van fundamenteel belang voor de schaatssport in ons land, want tot dat moment moesten zij vaak naar het buitenland voor hun trainingen. Eindelijk konden de Nederlandse toppers in eigen land blijven. De gewone liefhebber had er ook veel belang bij, want er kon altijd geschaatst worden – ongeacht of er natuurijs was.
Sociaal Verbond en Sportbelangen
De eerste plannen voor een kunstijsbaan in Amsterdam bestonden al veel langer, want al in 1955 was er een voorstel voor een commerciële sporthal naast het Olympisch Stadion, inclusief een kunstijsbaan van 60 bij 26 meter. Het werd nooit uitgevoerd, ondanks het groeiende tekort aan sportaccommodaties.
In 1958 richtte de Amsterdamse tafeltennisser Cor du Buy het Sociaal Verbond en Sportbelangen op, een stedelijke politieke partij die meer aandacht wilde voor sport. In de vier jaar dat deze partij in de gemeenteraad zat, is het gelukt om meer aandacht te krijgen voor het gebrek aan sportaccommodaties in de stad.
Stichting Sportinitiatieven Amsterdam
Een andere belangrijke groep was de Stichting Sportinitiatieven Amsterdam, opgericht in 1958 met vooraanstaande sportofficials als Ben Arts, Kick Geudeker, Hans van Swol, Hans Tetzner en Adrie Zwartepoorte. In december 1960 vertelde stichtingsvoorzitter Jaspers voor het eerst over de planen voor de ijsbaan. Met succes, want twee maanden later namen de Nederlandse Sport Federatie en het college van Burgemeester en Wethouders het besluit om de kunstijsbaan aan te leggen.
Dit definitieve besluit viel ook nog eens precies samen met de wereldtitel van allroundschaaster Henk van der Grift in 1961, de eerste Nederlander in 56 jaar die dit evenement won. Zo was het dubbel feest voor de Nederlandse schaatsers met zowel een wereldtitel als de komst van de eerste kunstijsbaan van ons land. Het was aan twee Elfstedenlegendes om die te openen, alhoewel we dat in 1961 van Paping dus nog niet wisten.
De Elfverhalentocht door de Amsterdamse schaatsgeschiedenis is een initiatief van het Stadsarchief Amsterdam en Sportgeschiedenis.
