BoekenNieuw

Mede door het gogme van Ajax werd Amsterdam weer een wereldstad

Het boek Gogme – Hoe Amsterdam een wereldstad werd is een kroniek van de hoofdstad. Het verschijnt in het kader van het 750-jarige bestaan van Amsterdam. Ook enkele belangrijke passages uit de sportieve historie van de hoofdstad zijn er erin terug te lezen. Speciaal voor sportgeschiedenis is er deze voorpublicatie van dit boek van Bas Kok.

Rembrandt heeft nooit gevoetbald, luidt de titel van de klassieker uit 1989 van dichter, journalist en sportschrijver Nico Scheepmaker. Hij wilde ermee zeggen dat veel sporten betrekkelijk laat een plaats veroverden in de officiële geschiedenis. Voetbal kwam net als veel andere sporten en spellen uit Engeland. Pas eind negentiende eeuw werden de eerste voetbalverenigingen opgericht. In Amsterdam werd Ajax uiteraard de bekendste club.

Kok schrijft daarover in Gogme de volgende passage:

“De 20e eeuw was amper begonnen, of een memorabele gebeurtenis op sportief gebied deed zich voor. Op 18 maart 1900 werd voetbalvereniging Ajax opgericht. De club speelde de eerste zeven seizoenen in Amsterdam-Noord waar het twee velden heeft gehad. De oude Ajax-supporter aanbidt nog altijd het bakstenen stadion aan de Middenweg in de Watergraafsmeer.”

Opening De Meer in 1934

”Dáár speelde Ajax het langst en beleefde het zijn grote successen. Een wonderlijke toevalligheid is dat Ajax’ eerste veld in Noord óók aan de Middenweg lag… De huidige Hagedoornweg heette voor de tijd dat het bebouwd werd Middenweg. Het Noord-Amsterdamse Ajax-veld lag ter hoogte van de Ritakerk op het Hagedoornplein. Al vrij snel hoorde Ajax tot de landelijke top, maar pas eind jaren 60 – onder leiding van trainer Rinus Michels en sterspeler Johan Cruijff – werd de vereniging wereldberoemd.”

Gogme

De titel van het boek vestigt de aandacht op de term Gogme. Marco van Basten noemde dit woord onlangs de mooiste voetbalterm die er is. Het begrip wordt in de sportwereld regelmatig gebruikt. In voetbal staat het bijna synoniem aan ‘voetbalintelligentie’.

Het gogme van Louis Van Gaal

Het is evenwel al ouder dan de jaren negentig toen Louis van Gaal het in verband bracht met Ajax. Van oorsprong is het een Jiddische term. Het is ontleend aan het Hebreeuwse woord ‘chochma’. Een persoonskenmerk dat je net als andere trekken op een groep inwoners, een club mensen of een stad kunt plakken. De nadruk ervan ligt op slimheid en (spel-)inzicht. Een echt Mokums woord uit de categorie ‘gozer’ en ‘gotspe’. Gogme kun je zien als een combinatie van slimheid, durf en het aanvoelen van andere mensen.

Uiteraard besteedt het boek aandacht aan het gouden Ajax met Johan Cruijff en Rinus Michels. Als het kenmerk gogme ergens op van toepassing is, dan is dat het gouden Ajax van die tijd. In zijn boek legt Kok uit waarin het gogme schuilt van het door Ajax geïntroduceerde totaalvoetbal.

1928

Het boek besteedt ook aandacht aan de Olympische Spelen van 1928, het belangrijkste sportevenement dat ons land ooit organiseerde.

“Wie denkt dat de ‘stadionbuurt’ in Amsterdam-Zuid is vernoemd naar het in die buurt gelegen Olympisch Stadion heeft het mis. De naam verwijst naar het Nationaal Stadion dat er al eerder stond. In 1914 werd dit geopend aan de Amstelveenseweg ter hoogte van de huidige Van Tuyll van Serooskerkenweg. Een fraai bouwwerk met stenen hoektorens. Het werd gebruikt tijdens de Spelen in 1928, en is daarna afgebroken. ”

Bron: Stadsarchief Amsterdam.

“Het Olympisch Stadion aan de Schinkel is in 1927 opgeleverd naar een ontwerp van Jan Wils en Cornelis van Eesteren. Bijzondere gebeurtenis was de olympische vlam die voor het eerst werd ontstoken. De Spelen worden bij traditie geopend door het staatshoofd, maar koningin Wilhelmina liet de eer aan zich voorbijgaan.”

‘Ze was beledigd dat het Nationaal Olympisch Comité de openingsdatum niet vooraf met haar had afgestemd. Tijdens haar afwezigheid vanwege vakantie nam prins Hendrik de honneurs waar. De omliggende buurt is ongeveer in dezelfde tijd gebouwd. De meeste straatnamen verwijzen naar de Griekse mythologie, wat aangeeft hoe bepalend het sportfestijn is geweest. Het Olympiaplein heeft een sportcomplex met atletiekbaan omdat er een trainingsbaan nodig was in de buurt.”

Gogme – Hoe Amsterdam een wereldstad werd, is een bijzonder toegankelijk boek. Hoewel het grootste deel ervan niet gaat over sportgeschiedenis, kun je veel opsteken over dit sportieve begrip. Zo zit er in de bijlage van het boek een Gogme-test.

Altijd goed om te weten hoeveel gogme je bezit, binnen of buiten de sport.

Boek winnen? Geef dan antwoord op deze vraag: Amsterdam is gebouwd op palen. Hoeveel werden er onder het Olympisch Stadion aangebracht? Antwoord kan naar: info@sportgeschiedenis, onder vermelding van ‘Prijsvraag’. 


GOGME – Hoe Amsterdam een wereldstad werd

Bas Kok
206 pagina’s
Prijs: 20,25 euro

Bestellen kan hier.