Het eerste referendum tegen de Olympische Spelen was al in 1963
De Zwitserse stad Sion overweegt zich kandidaat te stellen voor de Olympische Winterspelen van 2026, maar volgens opiniepeilingen heeft de plaatselijke bevolking daar niet zo veel zin. Diezelfde stad organiseerde in 1963 het eerste referendum tegen de Olympische Spelen.
Stad na stad na stad na stad na stad keerde zich in de afgelopen jaren tegen de organisatie van de Olympische Spelen. Boston, Hamburg, Boedapest – de rij wordt steeds langer. Vaak gebeurde dit met een referendum.
Waar anders dan in Zwitserland keerde de bevolking zich voor de eerste keer via een volksraadpleging tegen de komst van de Olympische Spelen? Dat gebeurde in 1963 toen Sion zich kandidaat wilde stellen voor de Winterspelen van 1968. Nadat de stedelijke burgemeester Imesch aan de gemeenteraad hiervoor een garantie van drie miljoen Zwitserse francs had gevraagd dwong de bevolking een referendum af. De inwoners waren bang voor een onverantwoorde uitgave.
‘Het werd een uitermate spannende stembusstrijd,’ schreef de Telegraaf op 28 december 1963. ‘Met 12969 tegen 12721 wonnen de tegenstanders zodat Sion geen Winterspelen zal krijgen.’ Het was de eerste keer dat de parlementaire democratie de olympische beweging vloerde – het begin van een reeks aan botsende belangen die nu al meer dan een halve eeuw duurt.
Denver 1976
Het bekendste voorbeeld van een referendum tegen de Olympische Spelen was in 1972 in het Amerikaanse Denver. In 1970 wees het IOC de Winterspelen van 1976 aan die stad toe, maar al snel werd de plaatselijke bevolking ongerust, omdat de kosten, zoals altijd, onbeheersbaar uit de hand liepen. Waar in maart 1972 met een budget van 1,1 miljoen dollar werd gewerkt, ontstond later dat jaar al een acuut tekort van bijna 900.000 dollar. Niet veel later ging het om een bedrag van 15 miljoen dollar – bijna een vervijftienvoudiging!
De plaatselijke actiegroep ‘Burgers voor Colorado’s toekomst’ sprak zelfs al over 90 miljoen dollar en wilde dat er werd afgezien van de organisatie. In 1972 werd daarom een referendum afgedwongen, waarna de meerderheid van de bewoners zei dat het afgelopen moest zijn. De Winterspelen van 1976 mochten overal worden gehouden, behalve in Denver. Het is daarmee een uniek geval in de olympische geschiedenis, want de Winterspelen van 1976 zijn de enige die werden verplaatst na een referendum.
Als Sion binnenkort opnieuw een referendum organiseert over de Olympische Spelen is de cirkel rond.