Arie Luyendyk won als Snelheidsduivel uit Sommelsdijk tweemaal de Indy 500

Arie Luyendyk won in 1990 als eerste – en tot nu toe enige – Nederlander de Indy 500. Die zege zou hem geen windeieren leggen, en daar doken de Nederlandse media direct bovenop.

Vader en zoon Luyendyk in 1972 op Circuit Zandvoort. Foto Joost Evers via het Nationaal Archief

Luyendyk kreeg de liefde voor autosport met de paplepel ingegoten; zijn vader Jaap was een niet onverdienstelijk coureur. In de garage van zijn vader in Hoogvliet kroop Arie al op negenjarige leeftijd achter het stuur. Toen Luyendyk jaren later zijn rijbewijs haalde, kreeg hij ook direct een licentie voor het Circuit van Zandvoort, (waar later, in 2001, nog een bocht naar hem zou worden vernoemd).

Luyendyk werd driemaal Nederlands kampioen en in 1977 Europees kampioen in de Super Vee, waarna hij overstapte naar de Formule 3. In 1984 verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Aat Groenevelt, een uit Rotterdam afkomstige kalfsvlees- en veevoederproducent, sponsorde Luyendyk daar met zijn bedrijf Provimi. Enkele jaren later zou David Hasselhoff, de hoofdrolspeler uit de jaren tachtig hitserie Knight Rider, mede-eigenaar worden van Groenevelts Provimi-team.

Arie Luyendijk, de snelheidsduivel uit Sommelsdijk, heeft de 500 mijl van Indianapolis gewonnen

Rookie of the Year

‘Aanvankelijk reisde ik op en neer tussen Nederland en Amerika.’ aldus Arie Luyendyk begin juni 1990 in het Nieuwsblad van het Noorden. ‘Maar na m’n huwelijk met Mieke zijn we in Amerika gaan wonen. Ons zoontje Arie gaat inmiddels hiernaar school en we zijn zelf bijna ook Amerikanen geworden’ Eenmaal aangekomen in de VS won Luyendyk direct het Super Vee kampioenschap en werd hij Rookie of the Year. Een jaar later stapte hij over naar de IndyCar en werd hij ook in die klasse de beste debutant.

Vier jaar later won The Flying Dutchman voor het eerst de Indy 500. Het Parool in die tijd: ‘Arie Luyendijk, de snelheidsduivel uit Sommelsdijk, heeft de 500 mijl van Indianapolis, de beroemdste klassieker in de Amerikaanse autosport, gewonnen. Hij voltooide de 200 ronden van vier kilometer met de gemiddelde snelheid van 299,168 kilometer per uur. Een absoluut record.’

Dutch Boy

De zege bleef in Nederland niet onopgemerkt. Een unieke prestatie in de autosportwereld, maar de Nederlandse kranten richtten zich vooral op het financieel gewin van de coureur. Mart Smeets in Het Parool: ‘Arie Luyendyk kan als het een beetje meezit Neerlands bestbetaalde sportman worden. Luyendyk verraste iedereen in Amerika met zijn overwinning in de Indy 500. Hij verdiende met die eerste plaats een behoorlijk geldbedrag: 1 miljoen dollar.’

Volgens Smeets had Luyendyk zelf ook voor een sponsor gezorgd. ‘Een bekend verfmerk aan de andere kant van de plas heet Dutch Boy en de autocoureur belde de directie van dat bedrijf en zei “Ik ben een typische Dutch Boy” en verkreeg daarmee zijn contract.’

Smeets wist ook te melden dat Luyendyk was opgenomen in het lucratieve sprekerscircuit. ‘Voor het leuke sommetje van 20.000 dollar komt de racer langs om een verhaaltje te houden voor de Rotary Club van Boston of bij een managersmeeting van Rank Xerox. Binnen zes maanden zullen er videospelletjes op de markt komen met Luyendyks naam eraan verbonden en kun je in de speelgoedwinkel autootjes kopen van onze held.’

Sociaal gezicht

In het Nieuwsblad van het Noorden ging het ook veel over geld. ‘Het prijzengeld in de VS is een factor van belang’. De bedragen zijn enorm, ze gaan elk voorstellingsvermogen te boven. Men is in Amerika een stuk materialistischer dan in Europa. Een Amerikaan drukt nu eenmaal graag zijn voorspoed en geluk uit in dollars. Wie het meeste verdient, krijgt de meeste fans.’

Maar voor Luyendyk speelde er meer dan geld verdienen: hij kreeg een plaats in de adviesraad van de Nationale Stichting voor Vermiste Kinderen, en liet zo zijn sociale gezicht zien. Zeven jaar later won Luyendyk de Indy 500 nogmaals. Zo werd De Vliegende Hollander – met een beetje hulp van de Knight Rider en een aardige Rotterdammer – een fenomeen in de VS.