De Napoleon van het kaatsen

Hotze Schuil is de beste kaatser van de vorige eeuw. De Lange is wereldberoemd in Friesland, de provincie met de oudste sporttraditie ter wereld.

Er wordt al eeuwenlang in Nederland gekaatst. Het was zelfs een nationale en veel beoefende sport, maar door maatschappelijke veranderingen kwam daar in de achttiende en negentiende eeuw verandering in. De organisatie van wedstrijden kwam in handen van kasteleins, en die hadden vooral economische belangen: biertjes en jenever verkopen. Door die commercialisering van de sport nam ook in Franeker de belangstelling voor het kaatsen enorm af. In 1853 was er nog amper interesse in de sport.

Maar er kwam dat jaar redding van vijf notabelen uit Franeker, die een commissie oprichtte met als doel ‘de bevordering en instandhouding van de kaatssport’. Het ‘Franeker kaatsen’ bloeide door het initiatief weer op. De commissie bleef in Franeker voortbestaan en kreeg in de volksmond de naam Permanente Commissie (PC). De PC is zo het oudste sporttoernooi van Nederland – zelfs ouder dan buitenlandse evenementen als de Olympische Spelen, de Tour de France of Wimbledon.

Enorm lange kaatscarrière

Schuil is op 29 oktober 1924 in het nabij Franeker gelegen Harlingen geboren. Hij groeide op in een arbeidersmilieu waar ieder dubbeltje werd omgekeerd. Toen bleek dat hij een goede kaatser was, kreeg hij een mooie kans om aan de armoede te ontsnappen. De kaatsloopbaan van Schuil duurde van 1942 tot en met 1972 – een onwaarschijnlijk aantal jaren. Dat hij een man van de lange adem is, blijkt ook wel uit het feit dat hij moeiteloos flinke afstanden kon wandelen.

Zo werd hij tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland als dwangarbeider ingezet, maar toen hij tijdens een bombardement wist te ontsnappen, keerde hij lopend terug naar Harlingen. De twee meter tellende Fries speelde altijd in een lange broek, niet omdat dit enig voordeel bood bij het kaatsen, maar omdat hij zich schaamde voor zijn onderstel: ‘Toen God de kuiten uitdeelde, stond ik achteraan en heb daarom geen mooie benen.’

De PC speelde een centrale rol in de carrière van de man in de eeuwige lange broek. Vooral door zijn prestaties op dit toernooi was hij bij leven al een legende. De officiële site van de PC meldt over Schuil: ‘De keizer onder de kaatskoningen won reeds in 1945 op de PC een tweede prijs en in 1946 won hij dit kaatsevenement en werd meteen tot koning uitgeroepen.’ Ook in 1949, 1952, 1953 en 1967 stond hij op de hoogste trede van het ereschavot. Verder won hij nog zes keer een tweede prijs en vijf keer een derde of vierde prijs.

Koning ontmoet prins

Meteen na de finale van de PC is de prijsuitreiking. Een anonieme commissie kiest dan de Koning, de beste speler van het winnende team. Die ontvangt de Koningsbal, en is tot de volgende PC de ongekroonde koning van Friesland. Koning Hotze zou zelf nog een echte prins ontmoeten. In 1947 bracht Prins Bernhard namelijk een bezoek aan de PC en werd toen aan winnaar Schuil voorgesteld.

Eind november 2005 is Schuil op 81-jarige leeftijd in Harlingen in zijn slaap overleden. Hij wist dat er in die stad een standbeeld van hem zou komen. Dat werd in 2006 onthuld. Het Friesch Dagblad schreef toen: ‘Mut dit nou allemaal voor sun gewone Harlinger jongen?’, zou Schuil volgens de krant hebben gedacht als hij nog had geleefd. Maar er is in Harlingen nog een groot eerbetoon aan Schuil.

Trofee

Tot 2000 verzorgde de stichting Sportpromotie Harlingen een jaarlijkse verkiezing van de beste sporter van het jaar. In 2015 vonden gemeente en Stichting Sportpromotie Harlingen dat het tijd werd om de verkiezing nieuw leven in te blazen. De wisselprijs heette voortaan de Hotze Schuil trofee: een bronzen beeld van de lange kaatser. Uiteraard draagt hij een lange broek.