Geen landstitel voor Willem II in 1951 vanwege pokkenuitbraak

De Maand van de Geschiedenis heeft als thema Wat een ramp! In Tilburg werd in 1951 de zwarte pokken geconstateerd, net toen Willem II in de race was voor de landstitel.

Willem II in 1951. Foto Harry Pot via het Nationaal Archief

In de lente van 1951 bracht ‘een dierenhandelaar uit Afrika het pokkenvirus mee naar Tilburg’, zo schreef De Waarheid toen. Veel Nederlanders waren al wel ingeënt tegen de pokken, maar lang niet iedereen. Bovendien waren veel inentingen verlopen. Zodra bekend werd dat het virus actief was, werd Tilburg van de buitenwereld afgesloten. Treinen en bussen mochten niet meer stoppen in de stad, mensen met pokken werden geïsoleerd en de hele stad werd massaal en in hoog tempo ingeënt.

De isolatie die op 30 april begon, had ook direct effect op het lokale voetbal. De dag ervoor was Willem II afdelingskampioen geworden van de Eerste Klasse D, waarmee het zich geplaatst had voor de kampioenscompetitie tegen de andere afdelingskampioenen. Zo verliep de strijd om de landstitel vóór de invoering van de Eredivisie in 1956.

Samen met DWS, Blauw-Wit, PSV en Heerenveen mochten de Tricolores strijden om de landstitel. Door het pokkenvirus kwam die competitie voor Willem II echter met horten en stoten op gang. De eerste wedstrijd thuis tegen Heerenveen werd tot nader order uitgesteld. ‘Dat was nota bene ook de eerste wedstrijd die ook werd afgelast vanwege de coronacrisis’, aldus Roger Rossmeisl, webredacteur bij Willem II. Hij grapt: ‘Willem II-Heerenveen en virussen, geen goede combinatie.’

Voetbal voor en door Tilburgers

Maar de Tilburgers lieten het voetbalhoofd niet hangen: ze gingen gewoon zelf wedstrijden organiseren. Nieuwsblad van het Zuiden schrijft dan op 12 mei: ‘Voetbal voor en door Tilburgers. Dat kan ook interessant worden. Vanmiddag krijgen we al een voorproefje. Sarto-RKTVV. De kampioenen van de derdeklas tegen die van de sterkste tweedeklassers. We zijn werkelijk benieuwd hoe de Sarto-lui, die aan de deur van de tweede klasse kloppen, zich in deze wedstrijd zullen houden.’

Een paar dagen later speelde Willem II zelfs tegen de lokale Noad-Longacombinatie. Veel publiek kwam er alleen niet op de wedstrijd af. ‘Het weer werkte ook niet mee. En de kilte, die vele voetballiefhebbers deed thuis blijven, heeft ook wel een beetje zijn stempel gedrukt op de wedstrijd. Niet dat er slecht gevoetbald werd, integendeel. Vooral in de tweede helft waren er vlagen van zeer aantrekkelijk voetbal. Toch misten wij sfeer in deze wedstrijd en dit is toch een voorname factor.’ Ondanks de kilte en het gebrek aan sfeer won Willem II de wedstrijd met 1-0.

Pokkenbriefje

Na een kleine vier weken mocht Willem II eind mei weer meedoen aan de kampioenscompetitie. Op 27 mei trapte de club thuis af tegen PSV, dat er inmiddels al drie wedstrijden op had zitten. Het werd 2-2.

Aan de afwikkeling van die wedstrijd waren wel scherpe voorwaarden verbonden door de KNVB en het ministerie van Volksgezondheid. Rossmeisl: ‘Alleen Tilburgse supporters waren welkom. Zij moesten bij binnenkomst in het stadion een zogenaamd pokkenbriefje vertonen: het bewijs van inenting tegen het pokkenvirus. Verder diende de selectie van PSV in Tilburg rechtstreeks vanuit de bus het veld te betreden en onmiddellijk na de wedstrijd weer in te stappen voor de terugreis. De spelers moesten thuis maar douchen.’

Tijdens de kampioenscompetitie moesten de uitwedstrijden van Willem II worden gespeeld zonder Tilburgse supporters. Bovendien moest de club zich naar uitduels verplaatsen in een bus waarin maximaal dertig personen mochten plaatsnemen.

Oneerlijke strijd?

Rossmeisl; ‘Onder die omstandigheden was het kampioenschap voor Willem II natuurlijk een oneerlijke strijd.’ Desondanks eindigden de Tricolores uiteindelijk met negen punten op een niet-onverdienstelijke derde plek, achter DWS en landskampioen PSV. Maar wat zou er gebeurd zijn als die dierenhandelaar gewoon in Afrika was gebleven?

De pokkenepidemie eiste uiteindelijk twee dodelijke slachtoffers. Door het resolute ingrijpen van de overheid werd het geen pandemie. Een jaar later won Willem II wél de kampioenscompetitie, en zo dus de landstitel.