Honderd jaar TT Assen

De TT Assen bestaat honderd jaar. Het populaire motorsportevenement kent een lange en soms pijnlijke geschiedenis.

Het begin van de Motorclub Assen en Omstreken werd vastgelegd door de Provinciale Drentsche en Asser Courant. Het verslag van de oprichtingsvergadering van 11 augustus 1922 in hotel Nanninga, tegenwoordig bekend als Grand Café ‘t Wapen, stond een dag later in deze krant.

De eerste eigen activiteit, was een zogenaamde betrouwbaarheidsrit op 28 oktober 1922. Plaatselijke motorhandelaren leverden motorgereedschappen en de voorzitter stelde een zilveren medaille beschikbaar. Het parcours van 21 kilometer lang liep over zandwegen langs Witten, Kloosterveen en Anreep, waarvoor de zeventien deelnemers precies 63 minuten de tijd kregen. De clubsecretaris won deze wedstrijd.

Afgesloten circuit

De grootste bijdrage van de Motorclub Assen en Omstreken is zonder twijfel de TT (Tourist Trophy) Assen, die in 1925 voor de eerste keer werd gereden op een buitenparcours. In die tijd was een wedstrijd in de motorsport alleen toegestaan op een afgesloten circuit, zonder dat het normale verkeer werd gehinderd – vergelijkbaar met het baanrennen.

Dat zat de echte liefhebbers niet lekker. ‘Reeds eenige jaren koestert men in motorsportkringen den wensch, in navolging van her buitenland, snelheidswedstrijden op den weg te kunnen organiseeren,’ zo schreef Het Vaderland op 13 mei 1925. ‘In Engeland. België, Frankrijk, Spanje, Italië. Zwitserland en Duitschland worden dergelijke races met veel succes en onder groote belangstelling gehouden.’

Gesprekken tussen de Koninklijke Nederlandse Motorrijders Vereniging en de overheid verliepen zeer moeizaam, maar in mei 1925 was er in Assen een doorbraak: ‘Thans schijnt echter de Motorclub Assen en Omstreken het middel gevonden te hebben om een wedstrijd te kunnen organiseeren welke wel nog niet een ware snelheidsrace kan worden genoemd, maar het principe toch sterk benadert en waarschijnlijk zal kunnen leiden tot de wegraces.’

Op 11 juli werd daadwerkelijk de eerste wegrace in Nederland gehouden, het begin van de huidige TT Assen en het begin van de georganiseerde motorsport in ons land. Deze eerste race werd gewonnen door Piet van Wijngaarden op een 500 cc Norton met een gemiddelde snelheid van 91,4 kilometer per uur. De wedstrijden werden daarna nog bijna dertig jaar op een stratencircuit verreden, aangelegd op de openbare weg.

Dodelijk ongeval

In 1948 viel het eerste dodelijke slachtoffer van de race te betreuren; de Fin Gösta Lönnfors. De Leeuwarder Courant twee schreef toen: ‘De Asser TT-races waren aangekondigd als de grote krachtmeting tussen de Italianen en de Engelsen in de 500 cc. Het circus van de motorduivels heeft echter een gevoelig verlies geleden. De dood mengde zich in de strijd.’

In de 350 cc verloor Lönnfors bij het Jodenkerkhof de macht over zijn stuur en knalde tegen de stropakken aan. Hij stuiterde terug de baan op, waar hij werd overreden door Mercel Perrin uit Franrijk. Op weg naar het ziekenhuis stierf de Fin. In een andere versie bleef Lönnfors aanvankelijk ongedeerd en wilde hij weer opstaan. Op dat moment werd hij van achteren overreden met dodelijke afloop. Die dag vielen er ook nog eens zes gewonden in Assen.

The TT must go on

De organisatie hield het vreselijke nieuws in eerste instantie stil. Sterker: bijna op hetzelfde moment werd omgeroepen dat het circuit van Assen het veiligste van Europa was, omdat er nog nooit een dodelijk ongeluk was geweest.

De race werd daarom niet stilgelegd, zodat de Nederlandse rijder Piet Knijnenburg deze lugubere plek opnieuw passeerde. ‘Ik reed de volgende ronde zelfs door het bloed van Lönnfors, ‘ zo vertelde hij eind vorige eeuw. Pas ’s avonds werd het nieuws officieel naar buiten gebracht. Het stoffelijk overschot van Lönnfors werd in Westerveld gecremeerd. De as werd daarna door de KLM naar Finland gebracht.

Er volgden nog vele ernstige ongevallen, en daarom werd in 1955 gekozen voor een veiliger, permanent circuit.