Precies 125 jaar geleden werden de inhuldigingsfeesten van koningin Wilhelmina afgesloten met een nationale sportbetoging

Op 22 september 1898 verzamelde de Nederlandse sport zich in Den Haag voor een ontmoeting met koningin Wilhelmina. Hiermee kwam een einde aan de inhuldigingsfeesten, die weken hadden geduurd.

De Sportbetoging op Clingendael. Bovenaan de trap koningin Wilhelmina en koningin-moeder Emma. Foto via het Haags Gemeentearchief

Enkele weken na haar officiële inhuldiging in 1898 ontving koningin Wilhelmina de complete Nederlandse sportwereld op het Haagse landgoed Clingendael. Het leidde tot een ‘nog niet geziene betooging’ met zwemmers, schaatsers, fietsers, kegelaars, de Veluwse Jacht Vereeniging, de Cricketbond, de Rotterdamsche Manege, de Atletiekbond, voetballers, kaatsers en schermers, die zich in eendracht opstelden.

Het was namelijk de eerste keer dat de complete Nederlandse sportwereld – in 1898 natuurlijk wel iets kleiner dan in 2023 – zich verzamelde voor deze Nationale Sportbetooging. ‘Uit alle provinciën, bijna uit alle steden,’ stond in de vooraankondiging, ‘zullen opkomen leden — ook vrouwelijke — van vereenigingen van allerlei aard, die met warmte het eigenaardig en geheel oorspronkelijk denkbeeld aanvaard hebben om H. M. bij de aanvaarding van hare regeering ook de hulde van de sportwereld aan te bieden.’

Dat zo nadrukkelijk werd genoemd dat ook vrouwelijke sporters mee zouden doen, was opmerkelijk, want eind negentiende eeuw was dat nog geen vanzelfsprekendheid. Er was een degelijk programma in elkaar gemetseld, waarbij we meteen zien dat de sport van 125 jaar geleden heel anders was samengesteld dan nu.

1. Een jachtrit, achter honden, door leden van de Veluwsche Jacht Vereeniging

2. Het uitvoeren van colonnes op verschillende wapenen door schermverenigingen.

3. Figuurrijden door de leden van de Haarlemsche Vélocipèdeclub.

4. Hardlopen met hindernissen door leden van de Nederlandsche Athlethiekbond.

5. Boksen door amateurs.

6. Carousselrijden door leden van de Rotterdamsche Manege.

7. Voetbal door leden van den Nederlandsche Voetbalbond

Defilé

De sporters, die hierbij niet in actie kwamen, liepen mee in een defilé. Daarvoor werden de volgende wenken gegeven – ‘ter verhooging van den indruk van den voorbijtrekkenden stoet’:

1. het meebrengen van vaandels, banieren of vlaggen.

2. het verschijnen in uniform of clubtenue, ofwel in een klederdracht, ‘aan den tak van sport eigen.’

3. het meebrengen van medailles, eretekenen of onderscheidingen.

4. het meebrengen van attributen, zoals rijpaarden, schermgereedschappen, rackets, schaatsen, rijwielen, voetballen, jachthonden, jachtgeweren, polsstokken, kegels, cricket-bats, hockeysticks of riemen

Deze Sportbetoging stond onder leiding van baron Van Tuyll van Serooskerken, die nog in datzelfde jaar Nederlands eerste IOC-lid werd. Ook stond hij in 1907 aan de basis van de Nederlandse olympische beweging. Mede dankzij zijn leidende kwaliteiten werd het defilé een groot succes: ‘Groetend daalden de banieren, blootshoofds ging de marschpars, kranig, netjes.’