Zoek mee naar de honderd mooiste collecties in het sporterfgoed

Er zijn heel veel bijzondere digitale collecties beschikbaar in het sporterfgoed – een prachtige basis voor het Rijksmuseum van de Sport. In mijn wekelijkse nieuwsbrief op LinkedIn onderzoek ik de mogelijkheden. 

Schaatsafbeeldingen bij het Erfgoedcentrum Zutphen

Komende donderdag, 30 mei, vertel ik bij Netwerk Digitaal Erfgoed over de mooiste en meest opmerkelijke collecties in het sporterfgoed. Deze gratis bijeenkomst is op het Haarlemmermeerstation op de Amstelveenseweg in Amsterdam. Meer info en aanmelden kan hier.

De mooiste collecties

Bij het Netwerk Digitaal Erfgoed vertel ik hoe erfgoedinstellingen aandacht kunnen besteden aan sportgeschiedenis. Het is dan wel belangrijk om dat materiaal in een breder historisch perspectief te plaatsen, zodat we niet alleen maar lijstjes van helden en kampioenen krijgen. Dat is voor even leuk, maar eigenlijk zijn dit vooral saaie overzichten – voor mij in ieder geval.

Sportgeschiedenis is namelijk méér dan alleen de nalatenschap van de sport zelf, want die staat niet los van de rest van de wereld. Er zijn ook interessante archieven bij organisaties die hiermee in contact staan, zoals de politie, de brandweer of andere maatschappelijke organisaties. Zo verbreden we onze blik naar de organisatie van de sport, en daarmee naar de maatschappelijke impact – positief én negatief.

Er staan al veel sportcollecties online, maar dat is voor de meeste mensen onbekend, ook binnen de erfgoedsector zelf. Daarom wil ik in de komende jaren een overzicht maken van de honderd interessantste archieven, die nu al beschikbaar zijn.

Een paar voorbeelden.

In de gedigitaliseerde archieven van de gemeente Zandvoort, beheerd door Noord-Hollands Archief, ligt het bewijs dat prins Bernhard sr. zich in 1948 bemoeide met de aanleg van Circuit Zandvoort. De Groninger Archieven beheren de oudste kleurenfilm uit het Nederlandse voetbal, die in 1936 werd gemaakt op de Joodse psychiatrische instelling Het Apeldoornsche Bosch.

Hier gratis abonneren

Per provincie

Zo’n zoektocht moeten we per provincie organiseren in een samenwerking tussen de sport, erfgoedinstellingen, mediabedrijven, onderwijs en onderzoekers. Het beschikbare materiaal kan dan op allerlei manieren worden uitgewerkt, variërend van klassieke verhalen op papier tot innovatieve digitale toepassingen met behulp van AI.

Door die wisselwerking tussen media en erfgoed wordt een groot publiek bereikt, dat zelf een bijdrage kan leveren met eigen informatie en materiaal. Daarmee maken we nieuwe verhalen, videoproducties en visualisaties, die worden vertoond op exposities en bijeenkomsten. Als vanzelfsprekend worden die ook toegevoegd aan de erfgoedcollecties.

Omgekomen voetballers

Ik heb goede ervaringen met zulke provinciale samenwerkingen tijdens mijn zoektocht naar de duizenden oorlogsslachtoffers in het Nederlandse voetbal. Daarvoor heb ik samengewerkt met archieven en media in Drenthe, Groningen, Gelderland, Zuid-Holland en Zeeland.

Elke keer opnieuw bereikte ik een provincie, waarin clubs en nabestaanden zich meldden met nieuwe informatie. Op die manier zijn er ongeveer duizend (!) namen gevonden van omgekomen voetballers, onder meer bij Joodse voetbalclubs uit Dordrecht en Groningen. De media-aandacht was onderdeel van mijn zoekstrategie.

Het eeuwfeest van 2028

Een Olympiade is een tijdperk van vier jaar, dat een mooie periode is voor dit project. Als we nu beginnen, kunnen we het jaar 2028 vullen met prachtige evenementen over het sporterfgoed. Suriname, Caribisch Nederland en Indonesië horen daar natuurlijk ook bij vanwege ons gedeelde verleden.

Het jaar 2028 is symbolisch, want in 1928 waren in Amsterdam de Olympische Spelen. Het Olympisch Stadion viert dan zijn honderdste verjaardag. Tijdens dit eeuwfeest kunnen we dan de honderd mooiste sporthistorische collecties presenteren, die online weer aan elkaar worden gekoppeld. Zo bouwen we gezamenlijk het Rijksmuseum van de Sport.

Een elftal archieven

Als afsluiting elf voorbeelden van bijzondere collecties in het sporterfgoed

1. Het clubblad van Feyenoord vanaf 1917, via de KB – hier

2. Het archief van AFC Ajax, via de eigen website – hier

3. Het online Roeimuseum – hier

4. Lezen over Zwemmen van Ron Wessels – hier

5. Boeken over lichamelijke opvoeding, via Delpher – hier

6. Meer dan 1500 foto’s van de Olympische Spelen van 1928, via NOC*NSF op de Collectie Gelderland – hier

7. De Databank Sport van Huygens Institute met de gegevens van ruim 15.000 Nederlandse sportclubs tot 1940 – hier

8. De schaatscollectie van Fries Scheepvaart Museum – hier

9. De start van de Tour de France van 1973 in Scheveningen, via Haags Gemeentearchief – hier

10. Foto’s van Anton Geesink bij Het Utrechts Archief – hier

11. De Elfstedenatlas, gemaakt door Bert van Rest, onder meer met de historische topografie van de route – hier