10 september 1960: Abebe Bikila verslaat Mussolini op de Olympische Spelen van Rome

Op 10 september 1960 maakte Abebe Bikila bij de olympische marathon van 1960 een historisch statement door te versnellen bij de Obelisk van Axum. Hij versloeg zo niet alleen zijn directe tegenstanders, maar ook Benito Mussolini – toen toch al een tijdje dood.

De Ethiopische leider Haile Selassie heeft veel profijt gehad van de sportieve successen van marathonloper Abebe Bikila, die zowel in 1960 als 1964 de olympische marathon won. Bikila was zijn persoonlijke lijfwacht. Vooral zijn eerste zege, die van 1960 in Rome, was van grote historische waarde.

De Obelisk van Axum

De organisatoren van de Olympische Spelen van 1960 in Rome deden er alles aan om de geschiedenis van deze stad zichtbaar te maken tijdens het sportevenement. De hele wereld keek tenslotte toe, waarmee het een ideaal moment was om Rome zo mooi mogelijk te presenteren.

De marathon werd aan het einde van de dag gelopen, grotendeels bij fakkellicht. De loop voerde over de Via Appia, een van de belangrijkste oude Romeinse wegen. De lopers passeerden zo een groot aantal historische monumenten als prachtig decor.

Eén van die monumenten was de Obelisk van Axum, een object met een bijzonder belang voor Bikila. Deze obelisk van ongeveer 1700 jaar oud stond oorspronkelijk namelijk in de Ethiopische stad Axum, maar werd in 1937 meegenomen door Italiaanse soldaten als oorlogstrofee. Na de gedwongen verhuizing werd het in Rome geplaatst. Als vanzelfsprekend wilde Ethiopië het object weer terug, maar dat was in 1960 dus nog niet gebeurd.

Mussolini verslagen

Tijdens de marathon lag dit object aan het einde van de route. Bikila had daarom de opdracht meegekregen om de beslissende demarrage juist daar in te zetten, omdat dit historische filmbeelden zou opleveren. De eerste olympische kampioen uit Ethiopië ooit zou dan voor altijd zijn verbonden aan de gestolen obelisk uit Ethiopië, die de Italianen maar niet wilden teruggeven.

En zo zou het ook gebeuren, want juist daar ontsnapte de Ethiopische loper, nota bene op blote voeten, om als winnaar de finish te passeren. Zo stond de obelisk zelf in Rome, maar de hele wereld begreep opeens dat Ethiopië de rechtmatige eigenaar was.

Bikila had in Rome niet alleen de andere lopers verslagen, maar ook de geschiedenis. ‘Eens bevochten door de fascisten van Mussolini’, schreef het communistische dagblad De Waarheid in zijn verslag, ‘nu de triomfator onder de marmeren boog van Rome.’ Haile Selassie had zich niet beters kunnen wensen.

In 2005 keerde de Obelisk eindelijk terug naar Ethiopië om in 2008 opnieuw te worden onthuld. Bikila is in 1973 overleden.