Bij de allereerste Olympische Spelen was maar één Nederlandse ooggetuige

Precies 125 jaar geleden verbleef Maurits Wagenvoort in Athene. Zo hebben we toch nog een Nederlandse ooggetuige van de wedergeboorte van de Olympische Spelen. In samenwerking met Trouw.

Het Olympisch Stadion van 1896

De Olympische Spelen bestaan 125 jaar, maar het is lastig om te bepalen op welke dag we dat moeten vieren. Die eerste editie was in Athene en in Griekenland werd toen nog de Juliaanse kalender gebruikt. Volgens die tijdrekening begonnen die Spelen op 25 maart 1896. In ons land werd echter allang de Gregoriaanse kalender gebruikt, zodat het hier 6 april was.

Voor het goede historische perspectief moeten we uitgaan van 25 maart 1896, want dat was exact 75 jaar na de Griekse onafhankelijkheidsverklaring na een eeuwenlange Turkse overheersing. Er werd bewust voor die datum gekozen om met die Olympische Spelen die onafhankelijkheid extra te benadrukken, voor het Griekse nationalisme van onschatbare ideologische en diplomatieke waarde.

Het Algemeen Handelsblad vond dat ook en schreef dat die Olympische Spelen heel belangrijk waren voor Griekenland. ‘Want het maakt zich tot vriend ieder die het kennen leert en die van den Akropolis neerziet op het hernieuwde land. In de aanstaande maand nu zullen van alle zijden der wereld de nieuwe vrienden toesnellen naar de heilige stad der beschaving, het met olijvengroen bekroonde Athene aan de blauwe zee.’ Alleen Turkije was geen vriend en mocht niet meedoen.

Geen Nederlanders

Er waren ook geen Nederlandse vrienden op die Olympische Spelen. De Voetbalbond had wel belangstelling getoond, schreef sporthistoricus Nico van Horn in 2012 in het vaktijdschrift De Sportwereld, maar het lukte niet om een vertegenwoordiger te sturen naar de oprichtingsvergadering van het IOC in 1894. Tot hun grote schrik werd daar het voetbal geschrapt uit het olympisch programma. ‘Geen wonder dat de voetbalmensen daarna hun belangstelling volledig verloren,’ aldus Van Horn.

Zo waren er geen Nederlandse deelnemers met ooggetuigenverslagen van Athene 1896, een gemis in onze historische bronnen. De Nederlandse zaakgelastigde in Athene, P.Ch. van Lennep, schreef weliswaar enkele rapporten, maar die waren niet openbaar totdat Van Horn ze in 2012 als de eerste buitenstaander onder ogen kreeg.

Gelukkig was Maurits Wagenvoort in Athene, tevens bekend onder zijn pseudoniem Vosmeer de Spie. Hij was particulier correspondent van het Algemeen Handelsblad, verantwoordelijk voor bovenstaand citaat uit die krant. Het tijdschrift Nederland plaatste later dat jaar zijn verslag van maar liefst veertien pagina’s lang, overigens grotendeels historisch.

Het onbeschrijfelijke

‘Wat zouden we die Olympische spelen gaarne zien!’ blikte Wagenvoort twee weken voor aanvang vooruit. ‘Mogen ze opnieuw de groote waarheid verkondigen dat het gezond harmonisch ontwikkelde lichaam de beste tempel is voor den gezonden harmonisch ontwikkelden geest.’

Vooral bijzonder is zijn ooggetuigenverslag van de marathonzege van de Griekse atleet Spiridon Louis, het absolute hoogtepunt van deze Olympische Spelen. Tot dan toe waren die niet zo heel bijzonder en was het maar de vraag of er ooit nog een volgende editie zou komen. Door die gigantische vreugde-explosie na die marathon werden de Olympische Spelen tóch een succes, groter dan sport alleen.

En net op dat historische moment stond Wagenvoort tussen al die uitzinnige Grieken. ‘Hoe u het onbeschrijfelijke te beschrijven?’, stamelde hij. ’Deze honderdduizend menschen, als de overwinnaar een Griek blijkt te zijn, bewogen door een bezielende geestdrift, woelende, zich uitzettende en samenpersende, juichende, schreiende, delireerende, dat is een heerlijk schouwspel om aan te zien en door meegesleept te worden tot geestdriftig juichen ook!’

Aldus het verslag van Wagenvoort van de geboorte van de moderne olympische beweging, tóch nog door Nederlandse ogen gezien. ‘Het waren heerlijke uren.’