De geschiedenis van de olympische vrouwensport in tien grafieken
De Nederlandse sport viert vandaag een jubileum! Precies honderd jaar geleden was Rie Beisenherz de eerste Nederlandse vrouw op de Olympische Spelen. Vanwege dit eeuwfeest heeft Sportgeschiedenis tien grafieken gemaakt over de olympische vrouwensport.
Medaillewinnaars van het taekwondo tijdens de Olympische Spelen van 2016
Aan de Olympische Spelen van 1896 in Athene mochten geen vrouwen meedoen. Bij de Olympische Spelen van volgend jaar zal de verdeling tussen mannelijke en vrouwelijke deelnemers grotendeels gelijk zijn – corona volente. In die tussenliggende jaren is dus het een en ander veranderd.
In diezelfde periode zijn steeds meer sporten geopend voor vrouwen, met het boksen in 2012 als laatste. Dat ging stap voor stap: eerst individuele sporten, daarna teamsporten zónder contact (zoals volleybal), teamsporten mét contact (hockey of voetbal bijvoorbeeld), de snelheidssport wielrennen en tot slot krachtsporten.
Zo zien we de ontwikkeling van een complete uitsluiting in 1896 tot de enigszins gelijkwaardige behandeling van nu. De olympische beweging weerspiegelt daarmee de algemene maatschappelijke positie van vrouwen in de afgelopen eeuw. Waarbij aangetekend dat het IOC nog nooit een olympische voorzitter heeft gehad, net zoals Nederland nog nooit een vrouwelijke premier heeft gehad. De emancipatie is dus nog niet afgerond.
In de onderstaande tien grafieken is deze historische ontwikkeling vastgelegd, zowel op internationaal als nationaal niveau.
Grafiek 1: vrouwen op de Olympische Zomerspelen
De Olympische Zomerspelen bestaan sinds 1896. Pas in deze eeuw zien we dat het aantal mannelijke en vrouwelijke deelnemers naar elkaar toegroeit.
Grafiek 2: vrouwen op de Olympische Winterspelen
De Winterspelen bestaan sinds 1924. Het aandeel van vrouwen groeit, alhoewel de onderlinge verschillen deze eeuw stabiel blijven.
Grafiek 3: vrouwen bij de verschillende olympische sporten
Alle olympische sporten zijn inmiddels voor vrouwen geopend. Er zijn echter enorme verschillen hoe lang de vrouwen werden geweerd per sport. De introductie van volleybal in 1964 was zowel voor mannen als vrouwen. Bij het boksen mogen de mannen sinds 1904 meedoen en de vrouwen pas sinds 2012 – een verschil van 108 jaar!
Grafiek 4: lidmaatschap van het IOC
Bij het IOC zijn 205 landen aangesloten, méér dan bij de Verenigde Naties! (Alleen de FIFA is nog groter.) In deze grafiek zie je wanneer een land zich aansloot bij het IOC, verdeeld per periode: 1894 – 1915 (donkerblauw), 1915 – 1940 (oranje), 1940 – 1960 (grijs), 1960 – 1980 (geel), 1980 – 2000 (lichtblauw) en 2000 tot nu (groen). Dat is belangrijk om de afbeelding daarna in perspectief te plaatsen.
Grafiek 5: eerste vrouwelijke olympiër per land
Nederland had in 1920 de eerste vrouwelijke deelnemer. In dit overzicht zie je hoe dit voor de rest van de wereld was, ingedeeld volgens dezelfde periodes als hierboven. Veel Afrikaanse en Aziatische landen waren relatief laat, omdat ze pas na de Tweede Wereldoorlog lid werden van het IOC, na het verkrijgen van hun onafhankelijkheid.
Grafiek 6: Nederlandse vrouwen op de Olympische Zomerspelen
In de jaren tachtig stijgt het aantal vrouwelijke deelnemers voor Nederland. In 2016 bestaat voor de eerste keer de meerderheid van de Nederlandse ploeg uit vrouwen. In 1956 boycotte Nederland de Zomerspelen van Melbourne.
Grafiek 7: Nederlandse vrouwen op de Olympische Winterspelen
De eerste Nederlandse vrouw op de Winterspelen was Gratis Schimmelpennick van der Oye in 1936. De enorme piek van 1980 was vanwege de ijshockeyploeg, allemaal mannen. Sinds de jaren negentig zijn de onderlinge verhoudingen redelijk stabiel op 50/50.
Grafiek 8: vrouwelijke olympische kampioenen uit Nederland
Het is heel opvallend dat Nederlandse vrouwen al in 1936 meer olympische titels wonnen dan de mannen, zoals in deze grafiek zichtbaar is. Tot 2016 vormden vrouwen op de Zomerspelen tenslotte altijd de minderheid van de Nederlandse ploeg, zoals hierboven zichtbaar is gemaakt.
Grafiek 9: vrouwen op de Paralympische Zomerspelen
De eerste officiële editie van de Paralympische Zomerspelen was in 1960. In zestig jaar is het aantal deelnemers enorm gestegen. Ook het aandeel van vrouwen groeit, alhoewel de verhoudingen nog minder gelijkwaardig zijn dan bij de Olympische Spelen.
Grafiek 10: vrouwen op de Paralympische Winterspelen
De Paralympische Winterspelen bestaan sinds 1976. Het aantal vrouwelijke deelnemers blijft opvallend laag, vooral in vergelijking met de rest van de olympische en paralympische beweging.
