De moeizame emancipatie van de Olympische Spelen

Het organisatiecomité van de Olympische Spelen van Tokio heeft Seiko Hashimoto benoemd tot voorzitter, als opvolger van Yoshiro Mori, in opspraak vanwege vrouwonvriendelijke opmerkingen. We hebben een tijdlijn gemaakt van de moeizame geschiedenis van vrouwen bij de olympische beweging.

1896

In Athene zijn de eerste moderne Olympische Spelen, officieel zonder vrouwen. Eén of twee vrouwen doen toch illegaal mee aan de marathon. De namen Melpomene en Stamata Revithi worden genoemd, waarbij nog steeds onduidelijk is of dat twee verschillende personen waren of twee namen voor dezelfde vrouw.

1900

Voor de eerste keer worden vrouwen toegelaten op de Olympische Spelen, bij tennis en golf.

1912

Zwemmen, atletiek en turnen behoren tot de drie grote olympische sporten. In dit jaar wordt zwemmen voor vrouwen toegankelijk, nog zonder Nederlanders.

1920

Nederland stuurt voor eerste keer een vrouw naar de Spelen: Rie Beisenherz uit Amsterdam. Dat is nog zonder officiële begeleiding van de zwembond en daarom gaat haar vader mee.

1924

Tennisster Kea Bouman wint als eerste Nederlandse vrouw een olympische medaille. Samen met Henk Timmer wint ze brons bij het gemengde dubbel.

1928

Atletiek en turnen zijn voor de eerste keer toegankelijk voor vrouwen, waarmee de drie grote sporten compleet zijn. Heel bescheiden overigens, want bij atletiek zijn er vijf disciplines voor de vrouwen, tegen 22 voor de mannen. De 800 meter wordt na de finale wel weer meteen van het programma gehaald, omdat die te lang zou zijn voor vrouwen.

Bij het vrouwenturnen worden alleen de nationale turnploegen toegelaten; de mannen hebben zeven verschillende onderdelen. De turnploeg wint goud in Amsterdam en zijn daarmee de eerste Nederlandse vrouwen met een gouden olympische medaille. Zwemster Zus Braun wint op diezelfde Spelen als eerste individuele vrouwelijke sporter goud voor Nederland.

1936

Voor de eerste keer doet er een Nederlandse vrouw mee aan de Olympische Winterspelen: Gratia Schimmelpenninck van der Oye bij het skiën. Haar vader is dan voorzitter van het Nederlands Olympisch Comité.

1936

Voor de eerste keer zijn de Nederlandse vrouwen succesvoller op de Olympische Spelen dan de mannen. Vrouwen winnen vier van de vijf gouden zwemmedailles op Olympische Spelen. Rie Mastenbroek is met drie keer goud en één keer zilver de meest succesvolle vrouw ooit op de Olympische Spelen, wereldwijd.

1948

Fanny Blankers-Koen is met vier keer goud de meest succesvolle vrouw ooit op de Olympische Spelen, wereldwijd. Ook zwemster Nel van Vliet wint goud in Londen. Voor de tweede keer zijn de Nederlandse vrouwen daarmee succesvoller dan de mannen. De Amerikaanse Alice Coachman Davis is in Londen de eerste zwarte vrouw met olympisch goud.

1960

Bij de atletiekwedstrijden keert de 800 meter voor vrouwen na 32 jaar terug op het programma.

1960

Zwemster Delphine van Opdorp – Ariens Kappens wint als eerste Nederlandse vrouw goud bij de Paralympische Spelen. Ze is sowieso de eerste Nederlander met paralympisch goud.

1964

Sjoukje Dijkstra is de eerste Nederlandse wintersporter met een gouden olympische medaille. Willy de Beer is de eerste vrouwelijke langebaanschaatser op de Winterspelen, ook al is Stien Kaiser veel beter.

1964

Paralympisch zwemster Elka Gaarlandt wordt als eerste gehandicapte sporter een nationale bekendheid. Bij de verkiezingen voor beste sportvrouw van het jaar eindigt ze zelfs op de tweede plaats, meteen achter Sjoukje Dijkstra.

1968

De eerste twee gouden medailles voor Nederland bij het langebaanschaatsen worden door vrouwen gewonnen. De primeur is voor Carry Geijssen uit Amsterdam.

1968

Voor de eerste keer sinds 1948 wint een Nederlandse vrouw goud op de Zomerspelen: zwemster Ada Kok.

1976

Vrouwen worden voor de eerste keer toegelaten tot de zogenaamde contactsporten op de Olympische Spelen: basketbal en handbal. Op de voorgaande edities mochten ze alleen maar uitkomen in sporten zonder onderling fysiek contact.

Voor de eerste keer wordt een vrouw tijdens de Olympische Zomerspelen betrapt op doping: de Poolste atlete Danuta Rosani. Bij de Winterspelen eerder dat jaar is de Russische langlaufster Galina Kulakova ook al betrapt.

1980

Hockey is voor de eerste keer als vrouwensport op de Olympische Spelen, maar Nederland doet niet mee vanwege de gevolgen van de boycot van deze Spelen door de Westerse landen. Zimbabwe wordt zo de eerste olympisch kampioen in het vrouwenhockey (ideaal voor de dodelijke vraag in een sportquiz).

1981

Flor Isava – Fonseca en Pirjo Haeggman worden als eerste vrouwen toegelaten tot het IOC. De organisatie bestaat dan al 87 jaar.

1984

De Nederlandse hockeyvrouwen winnen voor de eerste keer olympisch goud. De marathon voor vrouwen is voor de eerste keer op de Olympische Spelen. Atlete Nawal El Moutawakel wint als eerste Arabische en islamitische vrouw een gouden olympische medaille, namens Marokko op de 400 meter horden.

1988

Wielrenner Monique Knol wint als eerste Nederlandse vrouw goud bij het wielrennen.

1990

Flor Isava – Fonseca wordt als eerste vrouw toegelaten tot het Executive Board van het IOC. De organisatie bestaat dan al 96 jaar.

1996

Geen enkele Nederlandse vrouw wint goud op de Olympische Spelen, de laatste keer tot nu toe.

1997

Anita DeFrantz is de eerste vrouwelijke vicevoorzitter van het IOC. De organisatie bestaat dan al 103 jaar.

2000

Inge de Bruijn en Leontien van Moorsel winnen ieder drie gouden medailles op de Olympische Spelen; Anky van Grunsven één. De Nederlandse vrouwen zijn daarmee succesvoller dan de mannen met vijf gouden medailles.

2000

Rolstoeltennister Esther Vergeer wint goud op de Paralympische Spelen. Dat doet ze ook in 2004, 2008 en 2012 waarmee ze de meest succesvolle Nederlandse paralympische sporter aller tijden is.

2001

Els van Breda-Vriesman wordt als eerste Nederlandse vrouw lid van het IOC – nog steeds de enige. Ze blijft aan tot en met 2008.

2003

Erica Terpstra wordt als eerste vrouw voorzitter van NOC*NSF. De organisatie bestaat dan al 91 jaar. Sinds 2019 is Anneke van Zanen de tweede vrouwelijke voorzitter.

2004

Met gouden medailles voor Inge de Bruijn, Anky van Grunsven en Leontien van Moorsel zijn de vrouwen wederom succesvoller dan de mannen. Pieter van den Hoogenband wint als enige Nederlandse man een gouden plak.

2008

Van de zeven gouden medailles voor Nederland worden er zes gewonnen door vrouwen. Marit van Eupen en Kisten van der Kolk winnen als eerste Nederlandse roeivrouwen goud.

2012

Voor de eerste keer sturen alle landen een vrouw naar de Olympische Spelen. Het boksen is voor de eerste keer geopend voor vrouwen. Ranomi Kromowidjojo wint twee keer goud. Wederom zijn de Nederlandse vrouwen succesvoller dan de mannen.

2016

Voor de eerste keer stuurt Nederland meer vrouwen dan mannen naar de Olympische Zomerspelen. De Nederlandse vrouwen halen de Nederlandse mannen in met de meeste gouden medailles op de Zomerspelen sinds 1896.