De namen van de Nederlandse omgekomen olympiërs in de Tweede Wereldoorlog staan allemaal online
In de Maand van het digitaal erfgoed besteedt Sportgeschiedenis aandacht aan de mooiste digitale collecties van sporthistorisch erfgoed. Op de website Oorlogsbronnen.nl staat alle beschikbare informatie uit oorlogsarchieven over de Nederlandse olympiërs, die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog – hier.
Het beeld van Prometheus in het Olympisch Stadion, als nagedachtenis aan de omgekomen sporters in de Tweede Wereldoorlog
Nederland verloor tijdens de Tweede Wereldoorlog 39 olympiërs, van roeier Koos Schouwenaar in september 1941 tot en met Gerardus van der Wel op 31 mei 1945. Onder deze slachtoffers zaten vijftien Joodse sporters, die in de concentratiekampen werden vermoord. Geen land ter wereld had méér Joodse slachtoffers onder zijn olympiërs dan Nederland, zowel in absolute aantallen als per hoofd van de bevolking.
Dat komt overeen met het algemene lot van de Joden in ons land, van wie zo’n 75% is vermoord. Dat zijn veel hogere percentages dan in landen als België en Frankrijk. Het hoge aantal vermoorde Nederlandse Joodse olympiërs weerspiegelt dus de specifieke situatie van de Holocaust in ons land.
En er is nog een overeenkomst met een algemene maatschappelijke situatie, want ruwweg één derde van de Nederlandse omgekomen olympiërs was Joods. Volgens de laatste tellingen van Netwerk Oorlogsbronnen telde ons land in totaal zo’n 310.000 tot 360.000 oorlogsslachtoffers had, waarvan ruim honderdduizend Joodse Nederlanders. En ook dat is ruwweg een derde.
Onder die omgekomen olympiërs zit trouwens één dader: Tjapko van Bergen.
De Duitse turnneven Flatow
Naast die 38 Nederlandse olympiërs waren er nog drie Joodse olympiërs, die vanuit Nederland zijn gedeporteerd. Het betreft de Duitse turnneven Gustav en Alfred Flatow, die in de jaren dertig naar Nederland waren gevlucht om uit handen te blijven van de nazi’s. Tijdens de Spelen van 1896 en 1900 waren ze zeer succesvol met respectievelijk twee en drie olympische titels. Tijdens hun Nederlandse jaren woonden ze in Rotterdam, maar werden na de Duitse inval alsnog in Theresienstadt vermoord.
Met name Gustav Flatow heeft zijn sporen in Rotterdam achtergelaten met later zelfs een kleindochter als Miss Nederland. Het lot van deze twee Duitse vluchtelingen is in Duitsland inmiddels bekend, maar in Nederland is hierover nog amper kennis.
En dan is er nog de Hongaarse voetballer en olympiër Árpád Weisz, die vanuit Dordrecht werd afgevoerd, samen met zijn hele gezin. Hij was coach van DFC.
Samenwerking
Al die gegevens zijn in de afgelopen jaren door Sportgeschiedenis verzameld en doorgegeven aan Oorlogsbronnen – hier verzameld. Deze site is een netwerk van meer dan honderd samenwerkende organisaties, waar telkens nieuwe collecties aan worden gekoppeld.
