De oproep van de Verenigde Naties voor olympische vrede is al dertig jaar zinloos

Op 25 oktober 1993 namen de Verenigde Naties resolutie 48/11 aan, waarin de internationale gemeenschap wordt opgeroepen om geen gevechtshandelingen te verrichten tijdens de Olympische Spelen. In die dertig jaar groeide die oproep uit tot een lege traditie. 

Via Wikicommons

Voor aanvang van de Olympische Spelen – zowel in de zomer als in de winter – is het de gewoonte dat er een oproep komt voor een wereldwijd staak-het-vuren tijdens het evenement. Het gaat dan om de periode van zeven dagen vóór aanvang tot en met de week na de slotceremonie.

Deze gewoonte is vandaag precies dertig jaar oud, want op 25 oktober 1993 werd die door de VN vastgelegd in resolutie 48/11. De Olympische Spelen worden hierin gepresenteerd als symbool voor verdraagzaamheid en vrede en vooral als goed voorbeeld voor de jeugd. ‘Wij roepen op’, proclameerde de VN daarom, ‘voor een staakt-het-vuren tijdens de Spelen, om de jeugd te mobiliseren voor de vrede.’

Als voorbeeld geldt de zogenaamde Ekecheiria, de olympische vrede tijdens de Spelen in het klassieke Griekenland. Het was in die tijd de gewoonte dat de Olympische Spelen in Olympia ruim voor aanvang door speciale koeriers werden aangekondigd. Meteen daarop werd de Ekecheiria afgekondigd, die moest garanderen dat de sporters ongestoord konden reizen om het sportevenement te bereiken – zelfs al reisden ze door vijandelijk gebied. Het was een soort sportieve onschendbaarheid, die om de vier jaar voor enkele weken gold.

Symbolische waarde

De oproep uit 1993 heeft vooral een symbolische waarde. In 2000 sprak ik daar al eens over met het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, voor een artikel in NRC Handelsblad. Ik hoorde hoe aan de andere kant van de lijn de schouders werden opgetrokken. “Dit soort oproepen kunnen niet worden afgedwongen, omdat er geen sanctie aan is verbonden bij overtreding. En ik weet niet of wij ons geroepen voelen om de leden aan te spreken als ze zich er niet aan houden. Wij hadden die resolutie tenslotte niet ingediend. Het is wel aangehaald bij informele gesprekken in New York, maar niet op officieel niveau.”

Maar waarom wordt die oproep dan ingediend en waarom doet Nederland mee, vroeg ik 23 jaar geleden. “Ach, zo gaat dat nu eenmaal. In 1993 was het allemaal nog nieuw, maar nu is het een verplicht nummertje geworden.”

Dat bleek wel in de jaren daarna. De start van de oorlog tussen Rusland en Georgië viel samen met de openingsceremonie van 2008 in Beijing. De Russische inval van de Krim begon enkele uren na de slotbijeenkomst van de Winterspelen in Sotsji – ruim binnen de afgesproken termijn van olympische vrede. En niet alleen de Russen zijn slecht in het staken van gevechtshandelingen, want tijdens verschillende edities van de Spelen waren er westerse militaire activiteiten in Irak en Afghanistan.

Zo werd al in 2000 heel goed het probleem van de olympische vrede samengevat: het is een verplicht nummertje.