Eindhoven wilde de Paralympische Spelen van 1992 organiseren

De Paralympische Spelen van Tokio beginnen vandaag voor ruim 4200 sporters. Eindhoven wilde dit evenement in 1992 organiseren. De duizenden deelnemers zouden dan worden ondergebracht in Oirschot en in actie komen op twee verschillende clusters in de stad.

De kaart van de Paralympische Spelen van 1992, die nooit in Eindhoven werden gehouden. Via het Stadsarchief Amsterdam

In de zomer van 1928 was Amsterdam gastheer van de Olympische Spelen, de enige keer dat die in Nederland werden gehouden. In een veel recenter verleden zijn in ons land ook de Paralympische Spelen geweest, in 1980 in Arnhem en Veenendaal, nog onder de naam Olympische Spelen voor Gehandicapten. Met een fototentoonstelling op sportcentrum Papendal wordt daar nu bij stilgestaan.

Nederland heeft daarna nog wel eens geprobeerd om de Olympische Spelen te organiseren, zoals die van 1992, waarvoor Amsterdam campagne voerde. Die liep uit op een enorme teleurstelling, want al in de eerste stemronde vloog deze stad eruit. In de schaduw van deze campagne sneuvelde zo ook de ambitie van een aantal Nederlandse steden om de Paralympische Spelen te organiseren, waaronder Eindhoven. Het atletendorp en de stadions waren al ingetekend.

Niet sexy

In onze tijd zijn we eraan gewend dat de Paralympische Spelen in dezelfde stad worden georganiseerd als de Olympische Spelen. Een jaartje of veertig geleden was dat nog lang niet zo vanzelfsprekend, omdat de meeste landen toen geen enkele interesse hadden in gehandicaptensport. De Paralympische Spelen van 1980 bijvoorbeeld waren niet in Moskou, waar dat jaar wél de Zomerspelen werden gehouden, toen nog als hoofdstad van de Sovjet-Unie. Volgens de sportbestuurders van dat land was het communisme namelijk zo perfect dat er daarom geen mensen met een handicap bestonden. Zo kwam het evenement in Arnhem terecht.

Vier jaar later weigerde ook Los Angeles om de Paralympische Spelen te organiseren, zodat de twee voormalige aartsvijanden van de Koude Oorlog in ieder geval één standpunt deelden: gehandicapte sporters zijn niet sexy.

Sociale contacten

In Nederland was er in de jaren tachtig wél een aantal steden, dat zich kandidaat stelde voor dit internationale gehandicaptensportevenement van 1992, in de schaduw van het olympische bid van Amsterdam. Na een oproep van de Nederlandse Gehandicaptenraad aan de regering in de zomer van 1984 om ons land ook voor de Paralympische Spelen te kandideren, verklaarden uiteindelijk acht steden zich bereid om die onder te brengen: Amersfoort, Arnhem, Assen, Eindhoven, Haarlem, Hengelo (O), Rotterdam en Utrecht.

Eindhoven presenteerde in januari 1986 zijn plannen, met een begroting van 17,5 miljoen gulden. “Dat is waarschijnlijk goedkoper dan wanneer die spelen elders in Nederland worden gehouden,” aldus de verantwoordelijke wethouder Peter van den Baar. Ongeveer de helft van dit bedrag moest door de rijksoverheid en het bedrijfsleven worden betaald. Voor de verkoop van rechten werd bijna zeven miljoen gulden verwacht. De gemeente zelf wilde zich voor ruim twee miljoen garant stellen. Ook toonde ze zich bereid om gratis goederen en diensten te leveren.

De 3500 sporters moesten in actie komen op twee verschillende clusters om ze zoveel mogelijk bij elkaar te brengen. ‘De sociale contacten vormen één van de belangrijkste kenmerken en pijlers van de Paralympics,’ zo vond de gemeente Eindhoven. Op die plekken moesten de 22 verschillende sporten worden ondergebracht, veertien wedstrijddagen lang.

Het eerste cluster lag in het zuiden van de stad en bestond uit het IJssportcentrum, zwembad De Tongelreep, Sportpark Aalsterweg, Sportpark Heihoef, de faciliteiten in Eikenburg en het groengebied Gennep – in het bid Sport- en Recreatiepark Eindhoven-Zuid genoemd. Sportpark De Hondsheuvels met het nabijgelegen Studentensportcentrum was het andere centrum. En dan waren er ook nog ‘vergevorderde plannen’ voor een grote multifunctionele sporthal, bestaande uit vier verschillende delen.

Het bid sprak verder over een Olympisch Dorp op de Generaal Majoor de Ruyter van Steveninckkazerne in Oirschot. ‘Deze ligt op vijf kilometer afstand van de wedstrijd-locaties’, aldus het bidbook. Het had natuurlijk een Paralympisch Dorp moeten worden genoemd, want de eisen voor een onderkomen voor mensen met een handicap zijn tenslotte compleet anders dan voor valide sporters. Dat werd gelukkig wel expliciet benoemd: ‘De militaire accommodatie moet en kan voor de gehandicapten worden aangepast voor wat betreft de specifieke huisvesting.’ De militairen moesten meteen zorgen voor de bewaking van dit tijdelijke sportdorp.

Pioniers

Als extra rechtvaardiging voor deze kandidaatstelling verwezen de initiatiefnemers nadrukkelijk naar de oprichting van de Eindhovense Gehandicapten Sportvereniging in oktober 1955, volgens de stad de eerste in zijn soort van Nederland. Niet helemaal waar, want die van Tilburg is een maandje ouder, maar het klopt wel dat Eindhoven een belangrijke pioniersrol heeft vervuld in de Nederlandse gehandicaptensport, onder meer als gastheer van de Eerste Nationale Invaliden Sportbijeenkomst in ons land in augustus 1955.

Het heeft allemaal niet geholpen, want in september 1986 wees de Nederlandse Invaliden Sportbond Hengelo aan als de Nederlandse kandidaat. Weer een maand later werd Barcelona verkozen als organisator van de Olympische Spelen, waarmee ook het Nederlandse bid voor de Paralympische Spelen verviel. Assen organiseerde in 1990 nog wel de Wereldspelen voor 2200 gehandicapte sporters.

Zo is Arnhem al meer dan veertig jaar de enige Nederlandse stad die de Paralympische Spelen organiseerde, ondanks al het pionierswerk in Eindhoven.