Factcheck: Rusland was 12 dagen te laat voor de Olympische Spelen van 1908

Op Twitter gaat het weetje rond dat Rusland twaalf dagen te laat arriveerde op de Olympische Spelen van 1908, omdat dit nog de Juliaanse kalender hanteerde. We zoeken dat eens uit.

In 1908 gold in Rusland nog de Juliaanse kalender, vernoemd naar Julius Caesar. Die verschilde nogal van de Greogoriaanse kalender, die in 1582 was ingevoerd door paus Gregorius XIII. Het duurde eeuwen voordat alle landen officieel die nieuwe kalender hadden ingevoerd met Griekenland en Rusland als de laatsten. De Olympische Spelen van 1896 bijvoorbeeld begonnen op 25 maart plaatselijke tijd in Athene terwijl het in Amsterdam toen 6 april was.

De openingsceremonie van de Olympische Spelen in Londen was op 13 juli 1908. Iets waar Wikipedia overigens de fout mee ingaat, want die heeft het over 27 april – een eerste aanwijzing dat er veel wordt gekletst. Het Algemeen Handelsblad had een uitgebreid verslag over de ceremonie op de voorpagina van 14 juli 1908, geschreven door “onzen eigen berichtgever”. Hierin werd helaas niet gemeld of de Russen aanwezig waren bij deze plechtigheid. Ook in andere verslagen in Nederlandse kranten of tijdschriften werd daar niets over geschreven. Daaruit kunnen we dus niet afleiden of de Russische ploeg afwezig was.

In het officiële rapport van Londen 1908 staat op pagina 47 gelukkig een interessante opmerking: ‘The American, Russian, French, and Austrian Ambassadors were also present.’ De Russische diplomatieke dienst wist wel degelijk op welke dag zij in het stadion aanwezig moest zijn, waarna de vraag ontstaat waarom de sporters uit datzelfde land dat dan niet hebben geweten?

Het Russische verbod

In De Telegraaf van 16 juli 1908 staat nog een aanwijzing dat Rusland wel degelijk wist dat bij de opening gebruik werd gemaakt van de Gregoriaanse kalender: ‘Onder de mededingende landen behoort ook Finland. Maandag bij bet défilé viel het op, dat de Finnen de eenigen waren, die niet met hun nationale vlag voorop marcheerden. Den Finnen werd ’t voeren van hun eigen vlag op deze Olympische spelen op het allerlaatste moment door de Russische regeering ontzegd. De Engelschen zijn zeer ontstemd over deze houding, te meer daar juist zulk ’n internationale sportmeeting verbroedering en geen vijandschap of haat beoogt.’

Bovenstaand incident is één van de oudste affaires op de Olympische Spelen waar sport en politiek met elkaar werden vermengd. Finland was in 1908 een constitutioneel geregeerd grootvorstendom binnen het Russische keizerrijk. Blijkbaar had het centrale gezag er geen behoefte aan dat Finland met een eigen vlag naar de openingsceremonie zou gaan (en was de ambassadeur aanwezig om een oogje in het zeil te houden). Dat verbod bereikte de Finse delegatie keurig op tijd en niet twaalf dagen te laat, wat toch had moeten gebeuren als de Russen volgens de Juliaanse kalender hadden gerekend.

En dan is een nuance hier ook op zijn plaats. Het lijkt onjuist te spreken over ‘de Russische afvaardiging’, omdat er in 1908 nog geen Russisch Olympisch Comité bestond. Die is pas enkele jaren later opgericht. Dat klinkt minder gek dan het lijkt, want het Nederlands Olympisch Comité is ook van na de Spelen van 1908.

Er was daarom geen officiële Russische ploeg, maar eerder een verzameling losse sporters met een Russisch paspoort. Georg Lind bijvoorbeeld was geboren in Letland, dat in zijn geboortejaar 1871 een Russische provincie was. Rond 1890 verhuisde hij naar Engeland, en woonde in 1908 in Londen – om de hoek van de Olympische Spelen. Er was geen officieel comité aan te pas gekomen, dat zo stom was om hem twaalf te dagen te laat af te leveren voor de openingsceremonie.

Wat deden de Russen in die twaalf dagen?

Als de Russische sporters twaalf dagen te laat waren gekomen, hadden ze pas vanaf 25 juli in actie kunnen komen. Er waren echter vier Russische worstelaars, die zich allemaal binnen die periode presenteerden. Grigory Dyomin begon op 20 juli, een dag later volgde Aleksandr Petrovich Petrov en weer een dag later Yevgeny Zamotin. Nikolay Orlov tenslotte was op 23 juli de laatste Russische worstelaar.

En dan was er nóg een Rus, die binnen de periode van twaalf dagen de arena betrad: de eerdergenoemde Georg Lind bij de marathon van 24 juli. Kortom: van de zes Russen in Londen hadden er vijf meegedaan vóór 25 juli!

Is er dan helemaal niets waar van deze stelling? Toch wel, aldus Jeroen Heijmans op Twitter zaterdag: ‘Hun schiet-team arriveerde wél bijna twee weken te laat in 1908.’ Heijmans baseert zich hierbij op een boek over de geschiedenis van de Britse schietbond.

Factcheck-conclusie

De stelling dat de Russische afvaardiging twaalf dagen te laat voor de Olympische Spelen van 1908 is daarmee grotendeels onhoudbaar. Er was minimaal één Rus in het stadion tijdens de openingscermonie: de ambassadeur nota bene. Verder hadden de Russen op tijd het verbod afgekondigd om de Finse vlag te tonen. Van de zes Russen die meededen, kwamen er vijf in actie binnen die periode van twaalf dagen. Alleen de deelnemers aan het schieten arriveerden te laat, maar dat is iets anders dat het complete Russische team.

Nog één opmerking tot slot: het verschil in 1908 tussen de Juliaanse en Gregoriaanse kalender was dertien dagen.