Geschiedenis in oprichting: de Olympische Spelen van 2024 worden een front in de oorlog in Oekraïne

De oorlog in Oekraïne wordt ook uitgevochten binnen de internationale sport. De loopgraven worden al aangelegd.

Foto Xiquinhosilva via Wikicommons, volgens Creative Commons Attribution 2.0 Generic

De Franse president Macron wil volgend jaar geen Russische vlaggen in Parijs tijdens de Olympische Spelen. Eerder dit jaar schreef president Zelensky van Oekraïne in een brief aan Macron over de uitsluiting van Russische en Wit-Russische atleten.

Het hoort allemaal bij het diplomatieke en politieke spel in aanloop naar de openingsceremonie. Er gaat daarom in de komende tijd ongetwijfeld nog heel erg veel gebeuren. Voor de zekerheid: we hebben het dus niet over de sporters, die zich al dan niet kwalificeren, maar over de diplomatieke en politieke ontwikkelingen.

De belangrijkste bijzaak

Misschien mag ik het niet zeggen, maar op de Olympische Spelen is de sporter de belangrijkste bijzaak. Frankrijk organiseert dit evenement ongetwijfeld omdat het een bijdrage wil leveren aan de sport, maar er zijn vooral commerciële, diplomatieke en culturele belangen.

Dat is overigens geen typisch Frans verschijnsel, want dat geldt voor elke organisator van een groot sportevenement. Er is in onze tijd nu eenmaal niets groters in de wereld dan de Olympische Spelen of een WK voetbal. Deze sportevenementen zijn het grootste podium ter wereld. Het is dan ook volkomen logisch, dat die als vanzelfsprekend een frontgebied worden van botsende internationale belangen – alleen zonder tanks. Er bestaat namelijk geen neutrale zone, waarin de sport zich ongestoord kan terugtrekken.

Namens het gastland Frankrijk heeft president Macron laten zien wat dit betekent. Het aangekondigde vlaggenverbod is een duidelijke boodschap voor Oekraïne, Rusland en het Internationaal Olympisch Comité. Op alle plekken waarover Frankrijk zelf de verantwoordelijkheid draagt, zal Rusland worden geweerd.

Als reactie zal Moskou binnenkort met de beschuldiging komen, dat Macron sport en politiek met elkaar heeft vermengd. Het grappige is dat het nog klopt ook. Rusland doet het alleen zelf ook door de internationale sport te gebruiken als een politiek podium, onder andere bij de Winterspelen van 2014 en het WK voetbal van 2018, die allebei onder verantwoordelijkheid van Poetin werden georganiseerd.

Wat zich in de stadions zelf afspeelt, is iets waarmee Macron zich niet bemoeit – nog niet. Vooralsnog wordt dat het IOC en de sportbonden overgelaten. Dat wordt net zo interessant, omdat er binnen de internationale sportwereld zelf geen enkele sprake is van eensgezindheid over de Russische kwestie. De ene sport stemt allang weer in met deelname onder neutrale vlag, waar een andere bond helemaal niets van wil weten. Binnen de olympische beweging zelf is dus nog lang niet duidelijk wat we volgend jaar kunnen verwachten in Parijs.

Boycot

Binnen de wereldpolitiek wordt een kleine jaar voor aanvang al wel steeds duidelijker welke stellingen worden betrokken. Begin dit jaar dreigde Zelensky zelfs met een boycot van Oekraïne als Rusland zou worden toegelaten tot de Olympische Spelen. Het zou dan zelfs kunnen dat westerse landen zich hierbij aansluiten, maar zo ver is het nog lang niet. In laatste instantie is dat zeker een optie, maar daar zal nog heel veel voor moeten gebeuren. Het is net als met een burenruzie, die je niet oplost door meteen met de tank de tuin van de buurman te bestormen. Eerst maar eens met elkaar praten om te kijken of dat helpt.

Een olympische boycot is in dit geval de nucleaire optie, want zoiets is al decennia niet meer voorgekomen. Dat hebben we niet meer meegemaakt sinds 1980 in Moskou en 1984 in Los Angeles. De wereld is in die tijd heel erg veranderd, waardoor dit in feite onbekend gebied is. Dit actiemiddel zal dus met zeer veel schroom worden ingezet.

De westerse wereld heeft er in dit stadium sowieso geen enkel belang bij om hieraan mee te werken, omdat die Spelen van 2024 in Parijs worden gehouden, in diezelfde westerse wereld. Zoals opgemerkt heeft Parijs heel veel belang dat dit evenement een enorm succes wordt. Daarbij speelt ook dat deze stad precies een eeuw eerder ook de Spelen organiseerde en dat het IOC precies 130 jaar eerder in diezelfde stad werd opgericht.

Zelfs Oekraïne haalt het daarom niet in zijn hoofd om nu al over te gaan tot een boycot, als vriend van Frankrijk. Zelensky snapt echt wel hoe belangrijk de Olympische Spelen voor Frankrijk zijn, wat met een grootschalige boycot wordt ondermijnd. Hij gaat echt geen ruzie maken met een land, dat hem belooft om tanks en raketten te leveren.

Escalatie

Zo voldoet iedereen tot nu toe aan de verwachtingen. Oekraïne dreigt met een eventuele boycot, als laatste mogelijkheid. Frankrijk bant Rusland tijdens de Olympische Spelen op die plekken waar het de bevoegdheid heeft. De achterliggende boodschap is dat het zo Oekraïne steunt, waar de westerse wereld zich weer bij aansluit. Rusland reageert boos, omdat sport en politiek worden vermengd. Het IOC schuift de zaak voorlopig voor zich uit met de verklaring dat sport neutraal is. De sportwereld zelf valt ondertussen uiteen in verschillende blokken.

De echte escalatie zal zich pas een paar weken voor de Olympische Spelen voltrekken, als de tijdsdruk steeds groter wordt. Dat is de fase, waarin het schaken spreekt van het eindspel, een discipline op zich. Vage dreigementen worden dan opeens concreet. Onverwachte incidenten, zoals een bombardement op een school of een drone aan de verkeerde kant van een landsgrens, zorgen dan opeens voor een geheel eigen dynamiek. Dan zal alles zich in een heel hoog tempo voltrekken.

Vooralsnog kijken we naar het voorspel met veel gedoe. Het is internationale sportpolitiek op het hoogste niveau, meestal zeer onvriendelijk – zo ook het vlaggenverbod van Macron.