Het Beeld van de Olympische Groet bij het Olympisch Stadion werd bedacht in 1927
Het standbeeld van de olympische groet bij het Olympisch Stadion is verplaatst naar een tribune-ingang. Dit beeld werd in 1928 onthuld bij de opening van dit stadion. Het was een idee van één van de commissarissen van dit stadion, zo blijkt uit oude notulen.
Sporthistoricus met beeld
In 1927 was de bouw van het Olympisch Stadion in volle gang. Tijdens een bijeenkomst van de Raad van Beheer van dit stadion op 15 november 1927 werd het besluit genomen om op het plein voor de hoofdingang nog een beeld te plaatsen. ‘De kosten van dit beeld zullen ongeveer 2000 gulden bedragen.’
Het was een eerbetoon voor baron Van Tuyll van Serooskerken, in 1912 de oprichter van het Nederlands Olympisch Comité, gemaakt door Gra Rueb. De baron had ervoor gezorgd dat de Spelen van 1928 naar Amsterdam waren gekomen, maar dat maakte hij zelf niet meer mee vanwege zijn dood in 1924. Rueb maakte een atleet, die met gestrekte arm de olympische groet maakte. Op 17 mei 1928 werd het onthuld. De Telegraaf spotte dat het een weergave was van ‘een schooljongen die aan zijn vader laat zien dat hij deze week geen nagels gebeten heeft’.
Parijs 1924
In 1928 was die gestrekte arm nog niet zo beladen als nu. Vier jaar eerder was die ingevoerd op de openingsceremonie van de Olympische Spelen van Parijs. De sporter hief de rechterarm bij het passeren van het staatshoofd, zoals we hier zien bij de voetballers uit Uruguay.
Van deze olympische groet wordt vaak verondersteld dat die stamt uit de Romeinse tijd, maar dit verschijnsel werd pas in 1920 internationaal bekend via de Italiaanse fascisten van Benito Mussolini. Ook internationaal werd het snel populair, zoals in Albanië, Bulgarije, Egypte, Griekenland, Joegoslavië, Polen, Roemenië, Spanje, Turkije en de Baltische staten. In juli 1933 werd in Duitsland de vergelijkbare Hitlergroet ingevoerd. ‘Wie niet ervan verdacht wil worden zich bewust afwijzend te houden zal daarom den Hitlergroet brengen.’
Via Parijs werd dit gebruik dus ook olympisch. De groet werd op de officiële poster vastgelegd, waarbij de arm wel werd hoger gestrekt dan bij de fascisten. De Nederlandse roeiers Teun Beijnen en Willy Rösingh deden het in ieder geval bij de ceremonie voor hun gouden medaille, alhoewel ze hun linkerarm hieven. Voor de eerste keer in de Nederlandse pers werd het een ‘olympische groet’ genoemd.
Berlijn 1936
De olympische groet werd al snel ingehaald door de geschiedenis. Bij de openingsceremonie van 1928 in Amsterdam was het voor de atleten nog geen probleem, maar dat was in 1936 volkomen veranderd vanwege de gelijkenis met de Hitlergroet, al helemaal met de aanwezigheid van de naamgever op het erebalkon van het Olympisch Stadion in Berlijn.
De meerderheid koos daarom liever voor iets anders. ‘De Egyptenaren richtten als groet het hoofd naar rechts, de Australiërs neigden de vlag tot deze bijna den grond raakte, de Zuid-Afrikanen namen als groet hun pet af. Zwitserland groette op zeer orgineele wijze. De standaarddrager wierp zijn vaandel herhaaldelijk de lucht in en ving deze dan weer met groote handigheid op. Costa Rica en Haïti hieven een gejuich aan.’
Tot grote verrassing strekten de leden van het Franse team dan weer wél de arm. ‘Een oorverdoovend gejuich brak los. Geen enkele ploeg, met uitzondering van de Oostenrijksche, viel zulk een geestdriftige ontvangst ten deel, die maar eenigszins te vergelijken was met die van het Fransche team.’
Het huidige stadionbeheer vraagt zich al enkele jaren af wat met dit standbeeld gedaan moest worden, vanwege de overeenkomst met de fascistengroet. Het idee is om het te verplaatsen van het plein naar een minder prominente plek – niet vernietigd, maar verplaatst. De rondleidingen blijven er gewoon langsgaan om erover te vertellen.
En het zou ook niet voor de eerste keer zijn dat dit wordt verplaatst, want oorspronkelijk stond dit beeld aan de linkerzijde van de Marathontoren, zo blijkt uit tekeningen van 17 mei 1928. Kijk maar: