Het bloedige begin van de olympische fakkeltocht van 1948

Tijdens de Olympische Spelen van 2012 brandde het olympisch vuur voor de tweede keer in Londen, want dat gebeurde ook al in 1948. Die fakkeltocht was toen de eerste sinds de Tweede Wereldoorlog en werd daarom verkocht als een loop voor vrede. Maar dat was het niet.

John Mark met het vuur van 1948

Tijdens de rondreis door Europa werden de lopers met open armen ontvangen: “Mag de olympische fakkel de brenger zijn van de overwinning van liefde over haat, van vrede over oorlog. Laat dit vuur zijn een vuur van liefde en vertrouwen.”

Om deze feestvreugde niet al te veel te bederven, werd verder niets gezegd over de dodelijke gevechten tijdens de ceremonie in Olympia en de mislukte moordaanslag op de eerste fakkelloper. Deze gewelddadigheden waren tenslotte onverenigbaar met de vredesboodschap en werden zelfs verzwegen in het officiële verslag van de Spelen van 1948. Dat deze olympische fakkeltocht een bloedig begin kende, is weggeschreven.

Burgeroorlog

In 1948 woedde in Griekenland een gruwelijke burgeroorlog als nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Communistische guerillo’s vochten tegen regeringstroepen, die door Groot-Brittannië werden gesteund. ‘De gebruikelijke plechtigheid van het dragen van de olympische fakkel’, voorzag dagblad De Waarheid op 9 juli 1948, ‘zal ditmaal moeilijkheden opleveren.’

Dat was goed voorzien, want diezelfde krant meldde op 20 juli in zijn verslag over de plechtigheden: ‘Gevechtsvliegtuigen cirkelden boven Olympia. De toegangswegen stonden vol gewapende soldaten.’ Volgens de Nieuwe Leidsche Courant waren desondanks bloedige gevechten uitgebroken: ‘Griekse guerilla’s hebben bij de tempel van Zeus, bij Olympia, journalisten en marine-officieren die op weg waren naar het ontsteken van de fakkel, beschoten. Een soldaat werd gedood.’

De communisten zochten naar Konstantinos Dimitrelis, de eerste fakkeldrager. Dimitrelis was korporaal in het Griekse leger, en diende in 1948 bij Olympia. Tijdens de ceremonie deed hij zijn uniform uit, legde zijn wapen neer en liep met de toorts weg als atleet. Gewaagd, want de aanwezigen moesten soms bukken vanwege de rondvliegende kogels. Dimitrelis overleefde de aanval en schonk daarna tot frustratie van zijn familie de toorts aan een oom in Chicago.

Als de guerrila’s die dodelijke opdracht met succes zouden hebben afgerond, zou dat voor zowel de Griekse als Britse regering een enorme slag in het gezicht zijn geweest. Het mocht daarom wat kosten om dit te voorkomen, zoals een heus Grieks oorlogsschip voor de kust, waar het olympisch vuur zo snel mogelijk heen werd gebracht voor het vervolg van zijn tocht door Europa.

Op 29 juli was dan eindelijk de openingsceremonie in Londen, en brandde het vuur tijdens de Olympische Spelen. Zo kwam er een einde aan deze uiterst gewelddadige fakkeltocht, die we ons nu moeten herinneren als de ‘vlam van de vrede’.