Het Stadionplein verwijst helemaal niet naar het Olympisch Stadion
De gemeente Amsterdam wil het Stadionplein vernoemen naar Johan Cruijff. Het plein ligt voor het Olympisch Stadion en daardoor lijkt het logisch dat er een historisch verband is met het plein. Maar is dat wel zo?
Het Stadsarchief Amsterdam heeft een prachtige collectie ansichtkaarten van het Stadionplein – hier onder nummer 1689 en 1691
Op de website van de gemeente Amsterdam staat dat het Stadionplein in 1928 is aangelegd als parkeer- en manifestatieplein voor de Olympische Spelen. Dat klopt alleen niet, want de oudste melding van dit plein is al van 3 april 1914! Het was vlak voor de eerste wedstrijd in Het Nederlandsch Sportpark: Nederland – Duitsland op 5 april 1914.
‘Het verdient, naar wij in de Telegraaf lezen, aanbeveling,’ zo schreef De Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant in aanloop naar die interland tegen de Duitsers, ‘de entrée-kaarten reeds op den Amstelveenschenweg goed zichtbaar te dragen. Voor ’t Stadionplein geven borden de richting aan, welke de houders der verschillende kaarten hebben te volgen.’
Dit sportpark was het eerste stenen stadion van Nederland, gelegen aan de Amstelveensweg tegenover de plek waar nu het Olympisch Stadion is. Pas twee jaar later werd het Kasteel van Sparta in Rotterdam in gebruik genomen.
Dit Nederlandsch Sportpark – ook wel Het Stadion genoemd – was van 1914 tot en met de Olympische Spelen van 1928 het nationale stadion. Het Nederlands elftal speelde er zijn thuiswedstrijden, koningin Wilhelmina vierde daar haar regeringsjubileum van 1923 en het WK baanrennen van 1925 werd daar verreden. Ook tijdens de Spelen van 1928 speelde dit stadion nog een belangrijke rol, zodat er heel even zelfs twéé stadions aan het Stadionplein lagen!
In 1929 is het Nederlandsch Sportpark afgebroken, op het moment dat het inmiddels het Oude Stadion werd genoemd. Het Stadionplein bleef echter bestaan, vanaf toen als de poort voor het Olympisch Stadion.
Fragment uit plattegrond van Amsterdam-Zuid in 1926. De Stadionbuurt bestaat dan al, het Olympisch Stadion is nog onder constructie. Complete kaart staat hier.
Parkeerbord
De gemeente Amsterdam doet het Stadionplein trouwens tekort door het alleen maar een parkeer- en manifestatieplein te noemen voor 1928. Tijdens die Spelen speelde dit plein namelijk een cruciale rol in het verkeerscirculatieplan, samen met de Amstelveenseweg waar een keerlus was aangelegd om te voorkomen dat het verkeer tegen elkaar in zou rijden. Het was een compleet nieuwe manier van crowdcontrol in een tijd dat het autoverkeer net op kwam zetten, begonnen op en rond het Stadionplein.
Hiervoor werd het parkeerbord geïntroduceerd, vooral bedoeld voor buitenlandse autobezitters die zo meteen begrepen waar ze hun wagen moesten plaatsen. Daar hoefden ze tenslotte geen Nederlands voor te leren, want alleen de letter P was genoeg. Op 17 mei 1928 werd dat bord voor de eerste keer gebruikt op het Stadionplein – toen overigens nog rond. Het is duidelijk te zien op een ansichtkaart uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam.
Vanaf het Stadionplein in Amsterdam begon het parkeerbord aan een internationale opmars. De Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties, had in die tijd een speciale commissie voor het regelen van internationale overeenstemming van de verkeersregels op de weg, die in 1929 het parkeerbord opnam in zijn standaardpakket. Zo werd dit over de hele wereld ingevoerd en is het nu nog steeds gangbaar.
Kortom: het Stadionplein verwijst naar veel meer dan alleen het Olympisch Stadion en Johan Cruijff. Dat is dan ook meteen het gevaar van het hernoemen van iets met heel veel geschiedenis. Staat er daarom geen nieuwbouwwijk in Amsterdam in de steigers, waar Cruijff kan worden vernoemd? De stad heeft tenslotte nog steeds geen Ajax-wijk.
