In 1939 namen de Russen het Olympisch Stadion van Helsinki onder vuur
Precies tijdens de voorbereidingen op de Olympische Spelen van 1940 in Helsinki opende de Sovjet-Unie de aanval op Finland. Ook het Olympisch Stadion lag onder vuur.
Het Olympisch Stadion in Helsinki in 1940, foto Finnish Heritage Agency via Europeana
De Tweede Wereldoorlog was in 1939 al begonnen na de Duitse inval in Polen toen de Sovjet-Unie eind dat jaar ook nog eens Finland binnenviel, de zogenaamde Winteroorlog. In Helsinki werd toen volop gewerkt voor de Olympische Spelen van 1940. Op 12 oktober echter begon de mobilisatie, zaten er 30.000 evacués in Helsinki en waren de scholen gesloten. De voorbereidingen werden daarop gestaakt.
Op 30 november begon de oorlog dan echt, want op die dag verbrak Moskou de diplomatieke contacten, waarna de grens werd overgestoken – een opvallende overeenkomst met Oekraïne. Het Olympisch Stadion veranderde opeens van functie met bovenop de Marathontoren een afweerbatterij, vanwaar vijandelijke vliegtuigen en schepen onder vuur werden genomen. Het contrast met het olympisch vuur dat daar had moeten branden als symbool voor vrede en verbondenheid kon niet groter zijn. Eind 1939 werd de omgeving van het stadion zelf gebombardeerd.
Worstelkampioenschap aan het front
Sporters, die zich tot dat moment hadden voorbereid om in dat stadion in actie te komen, moesten naar het front. Dat gebeurde soms tijdens een evenement zelf, zoals het nationale clubkampioenschap worstelen, dat werd georganiseerd in de provincie Oost-Botnië. Vlak voordat de finale begon, werden veel van deze deelnemers naar het front aan de Karelische landengte gestuurd. Omdat ze per ongeluk allemaal op dezelfde plek zaten, besloten ze om die finale daar alsnog af te werken! ‘Zo zag men dus het merkwaardige verschijnsel,’ aldus Het Utrechts Volksblad, ‘dat beide clubs een nagenoeg volledige ploeg op de mat konden brengen en dat, tussen de gevechten met de Russen door, een finale om het Finse worstelkampioenschap aan het front plaats vond.’
Nog in diezelfde week volgden de eerste berichten van bekende sporters, die waren gedood. Birger Vasenius was gesneuveld tijdens een patrouilletocht, de wereldkampioen schaatsen van 1939. De Finse kanokampioen Alhanssan, voornaam onbekend, werd eveneens aan het front gedood. De wereldrecordhouder speerwerpen Yrjö Nikkanen werd ernstig gewond aan de dij, maar overleefde wel.
De lijst met omgekomen sporters groeide snel.
- Turner Mauri Noroma
- Hoogspringer Salminen, voornaam onbekend
- Vijfkamper Helge Halme
- Atleet Gunner Höckert, heersend olympisch kampioen op de 3000 meter
- Atleet Bror Henrik Willedram
- Turner Martti Uosikkinen
- Sportschutter Tapio Vartiovaara
- Tauno Peussa (Fins kampioen 800 m. hardlopen),
- Meerkamper Martti Tolamo
- Atleet Hmarl Helle
- Voetballer Pentti Eronen
- Voetballer Antero Rinne
- Voetballer Manu Nurminen
- Atleet Martti Martelin
- Atleet Kosti Kurkela
- IJshockeyer Jussi Ristola
- Wielrenner Nils Riuttanen
- Worstelaar Veikko Saarela
- Kanovaarder Birger Johansson
- Vijfkamper Helgo Halme
- Tennisser Erik Af Björkesten
Een gouden medaille voor de moedigste soldaat
Ondertussen loofde langeafstandloper Lauri Lehtinen zijn gouden olympische medaille van Los Angeles 1932 uit aan de soldaat, die zich het meest zou onderscheiden in de strijd op de Karelische landengte. “In Los Angeles hebben we hard gevochten, maar de tegenwoordige strijd op de Karelische landengte is veel en veel zwaarder. Daarom wil ik dit eremetaal geven aan den man, wien dit het meeste toekomt.”
Op 12 maart 1940 kwam er een einde aan de gevechtshandelingen. De Olympische Spelen zouden uiteindelijk niet doorgaan. De openingsceremonie had op 3 augustus moeten zijn, maar op die dag vulde het Olympisch Stadion zich met tienduizenden mensen om stil te staan bij de Finse sporters, die werden gedood tijdens de Winteroorlog.