Koning Willem-Alexander was bij de Winterspelen van 2014 het eerste Nederlandse staatshoofd bij een olympische openingsceremonie
De Olympische Winterspelen bestaan deze maand precies honderd jaar. Koning Willem-Alexander was bij de editie van 2014 in Sotsji het eerste Nederlandse staatshoofd bij een openingsceremonie van de Olympische Spelen.
Prinses Beatrix, prins Bernhard en koningin Juliana in 1964 op de Olympische Winterspelen. Foto Harry Pot via het Nationaal Archief
De aanwezigheid van koning Willem-Alexander bij de opening van de Olympische Spelen van 2014 in Sotsji bleef niet onopgemerkt. Hij had een dubbele rol, want naast heersend staatshoofd had hij als voormalig IOC-lid een bijzondere betrokkenheid. Van 2007 tot en met 2010 was hij lid van de coördinatiecommissie van deze Winterspelen en bezocht in die hoedanigheid de Russische stad. En dan is hij ook nog erelid van het IOC. Deze aanwezigheid werd politiek beladen vanwege een latere ontmoeting met Poetin, al helemaal omdat meteen na afloop van deze Spelen de Krim door Rusland werd geannexeerd.
Hoe dan ook: Willem-Alexander was in 2014 het eerste Nederlandse staatshoofd bij de openingsceremonie van de Olympische Spelen. In 1928 weigerde koningin Wilhelmina aanwezig te zijn bij de opening van de Spelen in Amsterdam, alhoewel die in haar eigen land waren! Ook haar opvolgers Juliana en Beatrix zijn nooit bij een openingsceremonie geweest.
Primeur in St. Moritz
De interesse van het Nederlandse Koningshuis voor de Olympische Spelen gaat een kleine honderd jaar terug. In 1928 was prins Hendrik de eerste vertegenwoordiger op de Winterspelen in St. Moritz. Datzelfde jaar verrichte hij de officiële opening van de Zomerspelen in Amsterdam, in plaats van zijn vrouw Wilhelmina. Opmerkelijk, want volgens protocol doet het officiële staatshoofd van het gastland dat, maar Wilhelmina weigerde te komen, omdat ze het er niet mee eens was dat het IOC de datum voor de opening had bepaald zonder haar vooraf te vragen of dat wel schikte. Later kwam de koningin wel kijken bij deze Spelen, onder meer bij het turnen, de militaire vijfkamp en de slotceremonie.
Op de Winterspelen van 1936 in Garmisch-Partenkirchen was prinses Juliana aanwezig. Niet alleen om de sport, maar ook om achter de schermen kennis te maken met Bernhard zur Lippe-Biesterfeld. Dat had koningin Wilhelmina voor haar geregeld, aldus historicus Cees Fasseur. Het was het begin van een moeilijk huwelijk.
In 1948 was prins Bernhard in Londen, waarbij zich later prinses Juliana voegde. Eigenlijk had Bernhard daar zelf in actie willen komen bij het paardrijden, maar die ambitie was te hoog gegrepen. Vier jaar later verscheen Bernhard op de Zomerspelen als chef d’équipe van de Nederlandse ruiterploeg van Max en Ernest van Loon en Wiel Hendrickx. Twee dochters, Beatrix en Irene, kwamen eveneens kijken in Helsinki. De Nederlandse ruiters faalden hopeloos.
Stockholm
De Olympische Spelen van 1956 verliepen uiterst onstuimig voor het Nederlandse koningshuis. Bernhard was in juni aanwezig bij de Ruiterspelen in Stockholm, die gescheiden werden georganiseerd van de rest van het programma in Melbourne. De prins was toen voorzitter was de Fédération Équestre Internationale, de wereldbond van de paardensport. Precies in dezelfde week kwam de affaire rond Greet Hofmans op straat, net toen Bernhard niet in Soestdijk was.
In 1960 combineerde het koninklijke gezin zijn vakantie met een bezoek aan de Spelen in Rome. Alhoewel de gezinsleden, onder wie de koningin, daar de nodige programmaonderdelen hebben bezocht, is er niets te vinden over de eventuele aanwezigheid van Juliana bij de openingsceremonie. Het was wel aangekondigd, maar ze arriveerde volgens dit bericht daarvoor te laat in Rome.
Zowel in 1964 als 1968 zwaaide koningin Juliana prins Bernhard uit voor vertrek naar de Zomerspelen, en was daar dus zelf niet aanwezig. Koningin Juliana was in 1964 wel op de Winterspelen om Sjoukje Dijkstra in de armen te vallen na haar gouden medaille, maar ook hier geen melding van het bijwonen van de opening. Op 4 februari, twee dagen na die titel van Dijkstra, vlogen Juliana en Bernhard trouwens onverwacht terug naar huis omdat de verloving van prinses Irene bekend zou worden gemaakt – een politiek bijzonder explosieve zaak.
In 1968 waren prinses Beatrix en prins Claus op de Winterspelen. Acht jaar later wees Juliana nadrukkelijk een uitnodiging af om in Innsbruck de opening van de Winterspelen mee te maken. Haar opvolger Beatrix liet zich ook nooit zien op deze plechtigheid. De omslag ligt dus bij Willem-Alexander, die als kroonprins veel bezoeken heeft gebracht aan de Olympische Spelen.