Kopen? Gestolen medailes van Jesse Owens

Twee gouden medailles van Jesse Owens zijn op een veiling aangeboden. Dat is gek, want die werden in 1936 gestolen.

Owens had deze uitgeleend aan het Amerikaanse Olympische Comité voor een tentoonstelling om ze nooit meer terug te krijgen. Nooit is achterhaald wie hiervoor verantwoordelijk is geweest, maar het is wel vreemd dat nota bene het Amerikaanse comité zo onzorgvuldig was met dit historische materiaal, de organisatie die zoveel aan Owens te danken had op de Olympische Spelen in Berlijn.

Pas in 1960 kreeg Owens replica’s van deze medailles, en dan nog niet eens op initiatief van het Amerikaanse Comité, maar van de collega’s van het Duitse Olympische Comité. ‘Op verzoek van de voorzitter van het Duitse Olympische Comité, dr. Ritter Karl von Halt, zullen de vier medailles nu opnieuw worden geslagen en binnenkort aan Jesse Owens ter hand gesteld worden,’ zo schreef De Leeuwarder Courant op 30 mei 1960.

Het is daarom gek dat in de berichtgeving nu staat dat Owens in de jaren vijftig twee medailles als betaling voor een overnachting in een hotel in de Amerikaanse stad Pittsburgh had gebruikt. Welke medailles waren dat dan als hij pas in 1960 replica’s kreeg?

Deze affaire is wel tekenend voor de relatie tussen Owens en zijn geboorteland, want na thuiskomst uit Berlijn wilde president Roosevelt hem niet de hand schudden. De verkiezingen kwamen eraan en de president vreesde stemmenverlies als hij met een zwarte atleet op de foto werd gezet – zelfs als dat Owens was. Wel goed voor propaganda tegen de nazi’s, maar niet om de verkiezingen te winnen. En in 2017 gaat iemand heel veel geld verdienen aan deze medailles, al dan niet origineel of gestolen, terwijl Owens na de Spelen van 1936 zichzelf amper in leven kon houden vanwege zijn geringe inkomsten.

Hoe dan ook: twee van die drie gouden plakken zijn in handen van de zoon van een lokale ondernemer die ze nu ter veiling aanbiedt. Ik zou eens gaan praten met hem hoe hij hieraan is gekomen en of hij iets met de diefstal te maken heeft of er meer van af weet.

Gouden medaille 1928

In 2012 was er een vergelijkbare dubieuze veiling in Nederland van de gouden olympische medaille van Ans Polak uit 1928, bij Schulman. Zij won goud met de Nederlandse turnploeg; in 1943 werd ze samen met haar dochter vergast in Sobibor. Haar man kwam om in Auschwitz.

Dat verhaal was bekend bij Schulman, maar het bedrijf weigert gegevens te verstrekken over deze veiling, al jarenlang keer op keer. Hoe deze bij Schulman terecht is gekomen, weet ik daarom na vijf jaar nog steeds niet. Want bij wie was deze gouden medaille beland nadat Dresden – Polak was vermoord, samen met haar gezinsleden? Hoe weet het veilinghuis zo zeker dat Dresden – Polak inderdaad de oorspronkelijke eigenaar was? Er staat namelijk geen naam op de medaille.

En vooral: wie heeft deze medaille gekocht met welk idee? En wist die persoon dat de winnares van deze trofee slachtoffer is van de Holocaust?

Het enige wat ik wél weet, is dat het kavelnummer 649 was, dat de medaille werd getaxeerd op €2.500,- en dat die €5.500 heeft opgeleverd. En wat ik ook weet is dat Schulman geen antwoord geeft of zich verschuilt achter de zogenaamde privacy van de verkoper. Na vijf jaar ga ik ze maar weer eens bellen – voor de zevende keer.