Nederland gaf in 1937 een koninklijke onderscheiding aan Hans von Tschammer und Osten, leider van de Duitse nazi-sport

Hans von Tschammer und Osten kreeg in 1937 een hoge Nederlandse onderscheiding als dank voor zijn werk voor de Olympische Spelen in Berlijn. In de jaren daarvoor had hij de Duitse sport gesloten voor joodse en socialistische beoefenaars.

Hans von Tschammer und Osten in 1938. Foto Bundesarchiv via Wikicommons

Nederland heeft sinds de eeuwwisseling zo’n 200 hoge onderscheidingen gegeven aan buitenlandse machthebbers en politici, zo meldt RTL Nieuws. Daarbij is ridder grootkruis in de Orde van Oranje Nassau, de hoogste rangorde, het meest populair, vooral gebruikt in het diplomatieke verkeer.

Versierselen

Het geven van zulke onderscheidingen als diplomatiek instrument is in de sportgeschiedenis een bekend verschijnsel. Zo werd drie jaar vóór de Duitse inval in Nederland een voorstaande nazi benoemd tot Grootofficier in de Orde van Oranje Nassau. In naam van koningin Wilhelmina kreeg Rijkssportleider Hans von Tschammer und Osten op 16 juni 1937 deze zeer hoge Nederlandse onderscheiding.

De Nederlandsche gezant in Berlijn overhandigde hem persoonlijk de versierselen. Volgens de officiële verklaring van de Kanselarij der Nederlandse Orden kreeg Von Tschammer und Osten dit eerbetoon als voorzitter van het Duitse Comité der Olympische Spelen te Berlijn, maar het is beter om het te zien als een vriendschappelijk diplomatiek gebaar.

Deze decoratie was dan wel in naam van de koningin, maar het besluit hiervoor was genomen door de regering. De overgrote meerderheid van de benoemingen tot Grootofficier ging naar vreemdelingen, als onderdeel van het diplomatieke verkeer – precies zoals in onze tijd.

Nazi-sport

Von Tschammer und Osten werd op 8 mei 1933 benoemd tot rijkscommissaris van de sport. In zijn dankrede merkte hij op dat het lidmaatschap van niet-Ariërs onderzocht zou worden. “Principieel wordt de Duitsche sport bepaald door den Ariër en niet door den Jood.”

Volgens die gedachte werden vanaf dat moment de Duitse vertegenwoordigers voor internationale sportevenementen geselecteerd. Sport werd ondergeschikt gemaakt aan politieke en diplomatie belangen.

Enkele maanden later werd de Duitse sport gelijkgeschakeld volgens het principe van de dictator, met Von Tschammer und Osten als alleenheerser. Leden van voormalige socialistische sportorganisaties kregen als complete groep een sportverbod. Ze mochten pas terugkeren in de gelijkgeschakelde sport met een beëdigde verklaring van politiek gedrag en de belofte dat ze geen enkel contact meer hadden met zogenaamde marxistische organisaties. Deze groep mocht daarbij nooit meer dan twintig procent van het ledenaantal van een sportclub vormen.

Woekerplanten

Zo werd de Duitse sport vanaf het begin van het nationaalsocialisme gebruikt voor de uitsluiting van Joodse en socialistische beoefenaars. Zoals de Rijkssportleider dat zelf uitdrukte in oktober 1933: ‘Bijna vijftien jaar verdeemoediging, knechtschap en slavenarbeid, hebben ons volk aan den afgrond van zijn bestaan, zijn geestelijke en moreele levensopvatting gebracht. Laffe hielenlikkerij van Marxistische, pacifistische ellendelingen in Duitschland, die zich op alle openbare posten als woekerplanten vastgezogen hebben, ondersteunden het onmenschelijke werk van de vernietiging van een volk van 65 millioen zielen.’

Vanuit diplomatieke overwegingen kreeg Von Tschammer und Osten desondanks die hoge Nederlandse onderscheiding, in de tijd dat er nog officiële contacten bestonden tussen de twee landen en Hitler een bevriend staatshoofd was. In 1943 overleed de sportleider, officieel nog steeds met de versierselen, in naam van de koningin in ballingschap in Londen.

Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een speciale zuiveringscommissie, maar die hield zich niet meer bezig met mensen die al waren overleden. Het was daarom niet meer nodig om een beoordeling te maken van de onderscheiding voor de man, die de sport heeft gebruikt om miljoenen mensen uit te sluiten en te vervolgen.