Ook de schoenen van Anton Geesink gingen naar het archief

Het is de tiende sterfdag van Anton Geesink. Zijn nalatenschap ligt in het Utrechts Archief, waaronder zijn schoenen. Sportgeschiedenis maakt een snelle verkenning van de archiefstukken – inventaris hier. Dit artikel lees je gratis, maar met een donatie maak je ons werk mogelijk – onderaan deze pagina. 

Foto’s ingekleurd zonder nabewerking

Eén van de beroemdste sporters die Utrecht voortbracht is Anton Geesink – samen met Marco van Basten. Dat besef was er al snel, want op Nieuwjaarsdag 1966 werd in deze stad een straat naar de judoka vernoemd. Utrecht is daar sowieso goed in, want daar is ook het sportpark Marco van Basten en het Jochem Uytdehaage Plantsoen.

Vier jaar na zijn dood werd Geesink door zijn stad belicht met een expositie in het Utrechts Archief. Ook werd zijn persoonlijke archief geïnventariseerd, zodat dit open is voor onderzoek. Geesink liet een enorm persoonlijk archief achter, dat lag opgeslagen op zijn kantoor aan de Anton Geesinkstraat 9 – 13. Anton jr. schonk het materiaal aan het Utrechts Archief.

“Geesink bewaarde alles,” zei Roosje Keijser van het Utrechts Archief na ontvangst van het materiaal. Het betreft documenten, verslagen, aantekeningen, correspondentie, krantenartikelen, financiële administratie, beeld- en audiomateriaal, boeken en zo’n 14.000 foto’s, zowel privé als persfoto’s. De uiteindelijke omvang van het archief is daarmee zo’n veertig meter geworden, waarvan ongeveer zeven meter aan beeldmateriaal en één meter aan bewegend beeld- en audiomateriaal.

Van de oorspronkelijke collectie op de Anton Geesinkstraat is relatief weinig verwijderd. “Omdat Geesink zo bijzonder is geweest, en zo verschrikkelijk veel heeft gedaan, “ aldus Keijser. “In een ander geval hadden we wel wat meer weggegooid.” Volgens de inventarisatie is ongeveer 2,5 m aan dubbelen en concepten vernietigd.

IOC-documenten

Bijzonder interessant is het deel over het IOC, waarvan Geesink van 1987 tot aan zijn dood in 2010 lid is geweest. Daar is gelukkig veel bewaard van gebleven, schrijven de samenstellers van de archiefinventarisatie: ‘Vanaf zijn benoeming tot lid van het Internationaal Olympisch Comité is Anton Geesink, in het besef van de wenselijkheid en de noodzaak om verantwoording van zijn handelingen en activiteiten te kunnen afleggen, belang gaan hechten aan het uitvoerig vastleggen, archiveren en bewaren van de neerslag daarvan. Over de periode 1988-2010 zijn in zijn archief derhalve veel stukken bewaard gebleven.’

Een korte inventarisatie.

Map 823: prins Willem-Alexander

Een belangrijk deel van die veertig meter betreft zijn tijd als sportbestuurder, vooral omdat Geesink lid was van het IOC in een tijd dat er erg veel gebeurde. De Olympische Spelen werden in de afgelopen 25 jaar steeds commerciëler en prestigieuzer, waarmee ook de belangen van dit evenement en het organiserende comité groeiden. Aan het einde van de vorige eeuw leidde dat tot een reeks schandalen, die het IOC in grote problemen bracht, inclusief Geesink zelf.

Het archief is echter groter dan alleen zijn bestuurswerk, want ook andere zaken uit zijn leven zijn hierin terug te vinden, zoals over zijn huizen, de reizen voor werk en vakantie en zijn leven als judoka én worstelaar. Het spreekt echter voor zich dat er allereerst belangstelling is voor de stukken over IOC en NOC*NSF.

Uit de inventarisatie blijkt in ieder geval dat hierover volop interessant materiaal is. Map 823 bijvoorbeeld: ‘Stukken betreffende de benoeming van een tweede vertegenwoordiger van het IOC in Nederland, 1997-1999.’ Het gaat hier om de aanstelling van – toen nog – prins Willem-Alexander tot IOC-lid, waarvoor ook Ard Schenk, Wouter Huibregtsen en Erica Terpstra in de race waren. Deze affaire werd uiterst pijnlijk na een artikel in de Volkskrant, waarin Huibregtsen de kroonprins een judas noemde.

De NOS maakte hierover al een reportage, waaruit blijkt dat Geesink en de toenmalige kroonprins met elkaar hebben samengewerkt om Huibregtsen tegen te houden.

Map 964: Salt Lake City

Een andere explosieve affaire waarbij Geesink was betrokken, was het onderzoek naar het gedrag van IOC-leden tijdens het omkoopschandaal rond de Winterspelen van 2002 in Salt Lake City. Dit is terug te vinden in map 964, waaronder het verhaal over de vermeende waarschuwing, die het IOC in 1999 aan Geesink had gegeven, omdat hij via een aan hem gelieerde stichting 5000 dollar had ontvangen van het organisatiecomité van Salt Lake City. Martin Franken, voormalig assistent van Geesink, zei in 2011 echter in het Algemeen Dagblad dat die waarschuwing nooit was gegeven.

Net als bij map 823 over de benoeming van Willem-Alexander tot IOC-lid is hiermee wellicht eindelijk een definitief antwoord te formuleren. In ieder geval is hierin het bankafschrift opgenomen waarmee de 5000 dollar naar Nederland werd overgemaakt.

Map 939 en 944: Nagano 1998

Ook voor internationale onderzoekers ligt er interessant materiaal, zoals over de Winterspelen van 1998 in Nagano. Hierover verscheen in 2006 al eens een vernietigend onderzoeksrapport van de lokale overheid in Nagano, waarin werd verondersteld dat per IOC-lid gemiddeld $5.700 was uitgegeven aan geschenken in plaats van de vereiste $20. Verder werd er per IOC-lid $46.500 besteed om die te vermaken, waarmee dat dan ook was.

Nota bene IOC-voorzitter Samaranch had de duurste cadeaus in ontvangst genomen met een zwaard, dure kimono’s en schilderijen ter waarde van enkele tienduizenden euro’s. Dat was tenminste de schatting, want de complete administratie van deze Winterspelen was verbrand zodat er geen bewijsmateriaal meer is voor verder onderzoek.

Misschien kan die onderzoekscommissie uit Nagano daarom map 939 eens opvragen met stukken over de keuze voor en de voorbereiding, organisatie en evaluatie van de Winterspelen van 1998. Of map 944 met een evaluatie van Geesink van deze Winterspelen. Wellicht valt daar zestien jaar na afloop eindelijk eens bewijs te vinden van de schandalen, die zich in 1998 in IOC-kring afspeelden. En dan niet omdat Geesink daar zelf mee te maken had, maar simpelweg omdat hij dat materiaal níet heeft verbrand, zoals in Japan wel is gebeurd.