Veertig jaar geleden begonnen in Arnhem de Paralympische Spelen

In 1928 waren de Olympische Spelen in Nederland, de enige keer ooit. Hetzelfde geldt voor de Paralympische Spelen, die veertig jaar geleden in Arnhem werden gehouden. Een gratis verhaal, maar een donatie is welkom – onderaan deze pagina. 

Arnhem 1980

We zijn er inmiddels aan gewend geraakt dat de Paralympische Spelen in dezelfde stad zijn als de Olympische Spelen, maar dit is pas in 2001 officieel vastgelegd. Sinds 1988 was het overigens al wel de gewoonte om geworden bij Paralympische Zomerspelen; bij de Winterspelen sinds 1992.

In 1980 was dat zeker nog niet zo, want in dat jaar waren de Paralympische Spelen in Arnhem. En dat terwijl ons land toch echt niet de Olympische Spelen had georganiseerd, want die waren dat jaar in Moskou. De hoofdstad van de communistische Sovjet-Unie had alleen geen enkele belangstelling om ook de gehandicapte sporters te ontvangen.

De reden hiervoor tart het gezonde verstand. “Er zijn geen gehandicapten in de Sovjet-Unie!” schreeuwde een communistische official toen hem werd gevraagd waarom zijn land deze organisatie had afgewezen. Volgens de propaganda was zijn socialistische heilstaat perfect, waardoor er geen gehandicapten waren en daarmee ook geen paralympische sporters. Als een Sovjetsoldaat bij de oorlog in Afghanistan een been verloor, groeide dat blijkbaar ter plekke weer aan bij deze communistische mazzelpik.

En zo kwamen de Paralympische Spelen van 1980 naar Arnhem, omdat Nederland wél gehandicapte sporters kende. Het spreekt voor zich dat er onder de 42 deelnemende landen geen vertegenwoordigers uit de Sovjet-Unie aanwezig waren. Het land had zichzelf uitgesloten – in tegenstelling tot nu geheel op eigen verzoek. Bij de openingsceremonie was prinses Margriet aanwezig (foto hieronder).

Zuid-Afrika

Aanvankelijk was Zuid-Afrika ook toegelaten tot deze Paralympische Spelen, waar dat land wegens het apartheidsregime al sinds 1964 was uitgesloten van de Olympische Spelen. Deze boycot bestond nog niet in de gehandicaptensport. Uitgesloten van het ene evenement, toegelaten tot het andere.

In de tweede helft van de jaren zeventig kwam aan deze vanzelfsprekendheid een einde, vooral door bloedige rellen in Soweto in 1976. De hele wereld zag zo de bruutheid van het racistische apartheidssysteem, zodat deze discussie oversloeg naar de organisatie van de Paralympische Spelen in Arnhem, onder meer door een boycotdreiging van Afrikaanse landen als Zuid-Afrika zou worden toegelaten.

De Nederlandse organisatie haalde de schouders op en vergaderde een mooie tekst bij elkaar: “Zuid-Afrika moet aan de Spelen van 1980 kunnen deelnemen, mits dit team op een interraciale basis is samengesteld. Het stichtingsbestuur, dat van tevoren de gegevens van de deelnemers ontvangt, zal nagaan of inderdaad ook duidelijk blijkt dat het team interraciaal is samengesteld. Is dit niet het geval dan zal deelname niet mogelijk zijn.”

De alarmbellen in de Nederlandse politiek gingen echter massaal rinkelen toen de boze Afrikaanse landen het niet met deze prachtige verklaring eens waren en met economische sancties dreigden. Dat zou wel eens geld kunnen kosten!

Zelfs de Verenigde Naties bemoeiden zich ermee, zodat een meerderheid in de Tweede Kamer zich tegen de komst van Zuid-Afrika uitsprak. Dat leidde tot een officiële regeringsverklaring: “Gegeven de door de uitspraak van de Tweede Kamer ontstane situatie rond de Spelen in Arnhem is de ministerraad echter tot de conclusie gekomen dat handhaving van het aanbod tot materiële steun aan de Paralympics indien een Zuid-Afrikaans team zou deelnemen niet verstandig zou zijn.”

En zo deed ook Zuid-Afrika niet mee aan de Paralympische Spelen van 1980, net als de Sovjet-Unie. Pas in 1992 keerde Zuid-Afrika terug – zowel in de olympische als paralympische beweging.

Doven Olympiade

In 1928 was er dus nog geen koppeling tussen Olympische en Paralympische Spelen, het jaar dat Amsterdam gastheer was. Tóch was er meteen na afloop van Amsterdam 1928 een internationaal sportevenement voor mensen met een lichamelijke beperking: de Dooven Olympiade van 17 tot en met 25 augustus 1928.  

‘Deelgenomen wordt door athleten uit België, Duitschland, Engeland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Nederland, Tsjecho-Slowakije en Zwitserland’, aldus Het Vaderland op 3 augustus 1928. ‘Het publiek zal de spelen kunnen bijwonen tegen zeer matige prijzen,’ vervolgde de krant. ‘Een plaats op de Marathon- of eeretribune in het Olympisch Stadion kost f 1,20, voor de overige plaatsen wordt slechts 60 cent berekend.’

Het Nederlands Olympisch Comité stelde belangeloos het Olympisch Stadion ter beschikking; de gemeente Amsterdam gaf 500 gulden subsidie. Enkele duizenden guldens werden verder nog ontvangen ‘uit particuliere beurzen’. De Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond was de organisator.

Net als de Olympische Spelen en de Paralympische Spelen is de Doven Olympiade één keer in Nederland georganiseerd.