Zonder de grootste rampen van de afgelopen eeuwen had de sport van onze tijd er heel anders uitgezien
Het is de slotdag van de Maand van de Geschiedenis met als thema Wat een ramp. De hele maand door plaatsten wij daarom berichten over rampen in de sport, in het algemeen een zorgvuldig vermeden onderdeel van de sportgeschiedenis.
Gehandicaptensport is één van de verworvenheden van de sport die we aan een oorlog te danken hebben. Foto Rob Mieremet via het Nationaal Archief
De sportwereld is er niet op ingesteld om uitvoerig stil te staan bij tegenslagen. Na een dramatisch verlies stamelt elke voetballer tenslotte dat we deze wedstrijd zo snel mogelijk moeten vergeten. Sportieve terugblikken bestaan slechts uit lijstjes met helden en hoogtepunten. Volgens deze sportlogica moeten slecht nieuws zo snel mogelijk vergeten en dan komt alles vanzelf weer goed. Dat deze site een maand lang aandacht heeft besteed aan rampen is dan ook volslagen onzin.
Drama’s en dieptepunten
Deze visie is veel te beperkt. Het zijn niet alleen de helden en hoogtepunten die de sportgeschiedenis hebben bepaald, maar ook de drama’s en dieptepunten. Sterker: juist door de grootste oorlogen op Europees grondgebied van de afgelopen twee eeuwen sloeg de internationale sport elke keer een nieuwe weg in. Zónder die oorlogen had onze sportwereld er nu heel anders uitgezien.
Direct na de oorlogen in de Franse tijd tussen Napoleon en de rest van het continent had Europa een enorme behoefte aan rust en stabiliteit. Dat gold ook voor de gymnastiekbeweging uit de tijd, de voorloper van de moderne sport. Op een internationaal turnfeest in Rotterdam in 1865 bijvoorbeeld verzamelden zich deelnemers uit Nederland, Engeland en Duitsland, die geestdriftig werden toegesproken over het doel en nut van het turnen. Vooral de onderlinge verbroedering van de Duitse en Nederlandse verenigingen werd toegejuicht. Het idee van sportverbroedering bereikte in de 20e eeuw de moderne sport. Dit wereldberoemde motto was daarmee het antwoord van de sport op het grootste maatschappelijk probleem van tweehonderd jaar geleden.
Direct na de Eerste Wereldoorlog werd de olympische vlag met de vijf ringen geïntroduceerd, ontworpen door Pierre de Coubertin, oprichter van het Internationaal Olympisch Comité. De eerste keer dat die werd gebruikt was op de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen. De vijf ringen symboliseren de wereldwijde verbondenheid van de sport, nog steeds de basisgedachte van dit sportevenement. Naties moeten elkaar op het sportveld bestrijden, aldus De Coubertin, en niet op het slagveld. Dit wereldberoemde symbool was daarmee het antwoord van de sport op het grootste maatschappelijk probleem van honderd jaar geleden.
Direct na de Tweede Wereldoorlog werden sport en lichamelijke beweging gebruikt om patiënten met zware oorlogsverwondingen te begeleiden bij hun terugkeer in de maatschappij. Vooral vanuit het Engelse dorp Stoke Mandeville werd onder leiding van neuroloog Ludwig Guttmann de basis gelegd voor de gehandicaptensport en daarmee van de Paralympische Spelen. Dit baanbrekende werk was daarmee het antwoord van de sport op het grootste maatschappelijk probleem van 75 jaar geleden.
De concepten van sportverbroedering, verbondenheid en gehandicaptensport zijn dus allemaal ontstaan in reactie op de grootste rampen uit onze geschiedenis. We kunnen de sport niet begrijpen als we die drama’s en dieptepunten niet samenbrengen met de helden en de hoogtepunten. En dat was dan ook precies de reden waarom Sportgeschiedenis zich dit jaar lang heeft aangesloten bij het thema van de Maand van de Geschiedenis.
