De sportman van het jaar: schaker Max Euwe

In 1937 was schaker Max Euwe de populairste sporter van het jaar, alhoewel het toen nog geen officiële verkiezing was. Ondertussen hield hij wel voetballers, wielrenners en schaatsers achter zich.

Euwe was dan ook een grootheid in de jaren dertig. Als enige Nederlandse schaker ooit won hij de wereldtitel – komende week exact tachtig jaar geleden. Op 15 december 1935 stond zijn thuisstad Amsterdam op zijn kop na de beslissende partij in de tweekamp tegen Aleksandr Aljechin. Het was de climax van een schaakgekte zonder weerga, waarbij de politie zo af en toe moest ingrijpen om iedereen weer rustig te krijgen. “De overweldigende belangstelling van dezen avond was een unicum in de Nederlandsche schaakwereld”, aldus Euwe zelf.

Politie om schaakliefhebbers rustig te houden… Dat waren nog eens andere tijden.

Een serenade

De eerste feestvreugde over de behaalde titel ontstond spontaan rond het woonhuis van Euwe. Twee dagen later verplaatste de massa zich naar het Carlton Hotel voor het officiële feest. Euwe werd met een auto van huis opgehaald, inclusief een stoet volgauto’s.

“Langs den geheelen weg stonden vele belangstellenden die den wereldkampioen met hartelijke geestdrift toejuichten”, schreef Het Vaderland. “In de onmiddellijke omgeving van het Carlton Hotel stond een groote menigte. Toen de stoet hier aankwam, barstte een storm van toejuichingen los, terwijl een fanfarecorps den overwinnaar een serenade bracht.”

De nieuwe wereldkampioen was overdonderd door de enorme aandacht. “In de twee dagen dat ik nu wereldkampioen ben, heb ik al mijn ups en mijn downs gehad. Er zijn oogenblikken geweest, dat ik gedacht heb: wat een drukte voor dat eene punt verschil.” Daarna volgde een voorspelling: “Ik zal vermoedelijk niet ais wereldkampioen sterven. Ik hoop het ook niet, want dan zou ik niet lang meer te leven hebben.”

En dat klopte, want twee jaar later heroverde Aljechin, van wie in 1935 werd gezegd dat hij soms stomdronken tegen Euwe speelde, overtuigend de wereldtitel. Weer 44 jaar later is Euwe overleden.

Verrassende top drie

In 1937 werd hij dus nog wel officieus uitgeroepen tot de populairste sportman van het jaar – overigens toen hij zijn wereldtitel nog niet had verspeeld. Op de tweede plaats eindigde zwemster Jopie Waalberg en nummer drie was biljarter Arie Bos. Zo eindigde het sportjaar 1937 heel verrassend zónder een legendarische voetballer als Kick Smit of baanrenner Arie van Vliet in de top drie. In plaats daarvan heersten een schaker, een zwemster en een biljarter.