Vondelpark is populaire plek voor hardlopers – al 125 jaar

Het Vondelpark is de populairste plek onder Amsterdamse hardlopers. In 1892 organiseerde de Amsterdamsche Atletische Club daar al wedstrijden.

De Vondelpark-estafette van 1927. Foto Nationaal Archief

Het Vondelpark is erg populair onder Amsterdamse hardlopers, weten we na onderzoek van Running Amsterdam. Via de data van de apps Runkeeper en Strava zijn 110.000 hardlooprondjes geanalyseerd waarna bleek dat zo’n negen procent van de gebruikers het liefste door het beroemde park loopt.

Big Data sluiten zo aan bij sporthistorische kennis, want eind negentiende eeuw werd er in het park al veel aan sport gedaan – ook hardloopen. Sterker: in 1864 begon een aantal notabele Amsterdammers met de Vereeniging tot Aanleg van een Rij- en Wandelpark te Amsterdam, wat leidde tot het huidige Vondelpark.

Wielerblijspel

Met dat rijden en wandelen kwam het al snel goed. In 1895 schreef Jan Feith het wielerblijspel De papa van Daisy Bell. Feith was toen nog een onbekende naam, maar groeide in de decennia erna uit tot een begrip in de Nederlandse sportjournalistiek. Het wielerblijspel vertelde over de sportieve avonturen van de bevallige Daisy Bell, die van haar vader niet aan sport mocht doen – in dit geval wielrennen. De opvoering van dit stuk was een groot succes en mogen we met terugwerkende kracht beschouwen als het begin van de popularisering van de wielersport in de Nederlandse taal.

Eén van de locaties waar het blijspel zich afspeelde was het Vondelpark, waar het rijden inmiddels uit de hand begon te lopen. In 1892 waren er regelmatig ongelukken tussen fiets en voetganger geweest zodat een deel van het park was afgesloten voor wielrijders.

Niet dat het hielp, aldus het Algemeen Handelsblad op 17 september 1892: “Verleden week Woensdag is het 5-jarig zoontje van een onzer Amsterdamsche geneesheeren, dat naast zijn moeder liep, in het Vondelpark overreden, met het droevig gevolg dat het eene hersenschudding kreeg. Een ongeluk wellicht! zal men zeggen. Doch wat te zeggen van den onbeschoften, onbeschaamden dader, die na het kind overreden te hebben van het rijwiel moest afspringen om zelf niet te vallen, en die toen zijn leedwezen uitdrukte door een stortvloed van vloeken.”

Het zorgde voor een slechte naam voor de wielrijders eind negentiende eeuw, wat Feith tot onderwerp maakte van het wielerblijspel. De vader vertegenwoordigde daarin de bezorgde maatschappij, de dochter de toen nog jonge sportbeweging. Zoals het hoort bij een blijspel liep het allemaal goed af. Hoe dan ook: het Vondelpark was in 1895 bekend genoeg als locatie voor een wielerblijspel.

Atletiek

Niet alleen het wielrijden was eind negentiende eeuw geliefd in het Vondelpark, maar ook cricket en voetbal – om het nog niet te hebben over de tennisbaan. En in mooie winters, zoals in 1888, werd er geschaatst.

Voor atletiek – beter gezegd: hardloopen – was het ook een goede plek. Op 18 december 1892 nam de Amsterdamsche Atletische Club het Vondelpark op in een hardloopwedstrijd door de stad. Vanaf 1925 eeuw werden daar estafettewedstrijden gehouden tussen verschillende atletiekverenigingen, georganiseerd door de Amsterdamsche Athletiekbond.

“Bij gunstig weer kan het ongetwijfeld een mooie dag worden”, blikte de Nieuwe Rotterdamsche (!) Courant vooruit voor de eerste editie van 1925. Aldus geschiedde, want de politie had de grootste moeite om de toeschouwers in bedwang te houden. Het Amsterdamse AV’23 won de wedstrijd, waarna het Algemeen Handelsblad tevreden terugkeek: “Het was een uitstekend geslaagd festijn, dat weder een goede propaganda voor de athletiek was.”

Het evenement werd daarop een jaarlijkse verschijning met duizenden toeschouwers, die meestal met de grootste moeite in bedwang kon worden gehouden. “Politie te voet, te paard en per rijwiel zorgde er niet zonder moeite voor, dat deze wedstrijd zonder onregelmatigheden kon verlopen”, werd gemeld over de editie van 1929. In 1940 kwam aan deze traditie een einde vanwege de mobilisatie, zodat er weinig aanmeldingen waren voor deze jaargang. De jonge atleten waren opgeroepen door het leger – vandaar.

Ruim 75 jaar later zijn we aanbeland in de tijd van hardloopapps, maar één ding is in al die tijd onveranderd gebleven: het Vondelpark is een populaire plek onder de sportievelingen. Met die kennis is er vast wel ergens een slimme app-bouwer die de Vondelpark-estafette nieuw leven kan inblazen door de hardlopers van nu aan elkaar te koppelen. Met als motto: History makes runners run.