Amsterdam stond negentig jaar geleden compleet op zijn kop bij het bezoek van schaatslegende Sonja Henie

Sonja Henie is één van de beroemdste kunstschaatssters aller tijden. Op 21 november 1934 kwam ze naar Amsterdam om de eerste kunstijsbaan van Nederland te openen. De hele stad was gek en dol.

Sonja Henie is één van de beroemdste schaatsers aller tijden. Ze won vanaf 1927 tien wereldtitels en driemaal olympisch goud en vervolgde daarna haar loopbaan als filmster en bij de Hollywood Ice Revue. In 1934 kwam ze naar Amsterdam om de eerste Nederlandse kunstijsbaan te openen, bij het Sportfondsenbad aan de Linnaeusstraat.

Alleen al haar aankomst in Amsterdam beheerste het nieuws, want eindelijk kregen de Nederlanders eens de kans om de wereldster met eigen ogen te zien. ‘Sonja Henie zal hedenavond om 21.50 uur te Amsterdam arriveeren met den Parijschen trein,’ aldus De Telegraaf op 21 november 1934. ‘Sonja droeg een elegante tijger-bontjas,’ schreef dezelfde krant een dag later, ‘en een coquet fluweelen dopje – hoog model, latest fashion – met een grappig veertje er boven op, een veertje dat geen oogenblik niet danste, want de eigenaresse er van vlinderde van den een naar den ander.’

Er waren speciale politie-maatregelen noodig om deze lawine van kinderen op te vangen. ’t Geval heeft aangetoond, dat Sonja Henie zich in de groote belangstelling van de jeugd mag verheugen

Zo weergaloos en zo meeslepend

In het weekend van 24 en 25 november was de officiële opening met een ijsfeest, waar Henie de adem van duizenden toeschouwers ontnam. Wederom De Telegraaf: ‘Coquette trippelpasjes gingen over in gedurfd snelle wendingen en sprongen. Razend snelle pirouettes wisselden af met gracieuze bewegingen en op dit alles werd het stempel gezet van een élégance zoo weergaloos en zoo meeslepend dat, toen zij haar demonstratie kunstrijden beëindigd had en zij stralend haar bloemen in ontvangst had genomen, zij het Amsterdamsche publiek, dat juichend stond te applaudisseeren, iets had meegedeeld van haar ongeëvenaard kunstenaarschap.’

Tot vreugde van de Amsterdamse kinderen werd er maandag op de radio gezegd dat Henie nog diezelfde middag om half vier een gratis show gaf. ‘De aankondiging had zoo’n geweldig succes, dat het bijna angstwekkend werd,’ zo schreef Het Nieuwsblad van Friesland. ‘Niet minder dan 16.000 kinderen kwamen opdagen en eenige honderden moesten teleurgesteld worden. Er waren speciale politie-maatregelen noodig om deze lawine van kinderen op te vangen en later weer te verspreiden. ’t Geval heeft aangetoond, dat Sonja Henie zich in de groote belangstelling van de jeugd mag verheugen.’

Zoiets had ik nog nooit gezien. Dat je zo prachtig kon dansen en springen op het ijs, en die pirouettes! Dat wilde ik ook.

Gebiologeerd

Door dit bezoek van Henie wilde veel meisjes ook deze sport gaan beoefenen. Annie Verlee was er in 1934 bij als negenjarig meisje. “Ik was totaal gebiologeerd,” zei ze in 2014 tegen schaatshistoricus Marnix Koolhaas. “Zoiets had ik nog nooit gezien. Dat je zo prachtig kon dansen en springen op het ijs, en die pirouettes! Dat wilde ik ook.”

Bij schoenenwinkel Zwartjes op de Utrechtsestraat vond ze kunstschaatsen, die ze voor haar tiende verjaardag van haar ouders kreeg. Zo’n beetje elke dag stond ze op de kunstijsbaan, die in 1940 wegens financiële problemen alweer werd gesloten. Gelukkig kwam er een baan in de Apollohal voor de dagen zonder natuurijs, waar ze in 1950 Sjoukje Dijkstra ontmoette, acht jaar oud. Verlee herkende het talent en nam haar onder haar hoede, samen met Joan Haanappel.

In 1964 won Sjoukje Dijkstra als eerste Nederlandse wintersporter ooit een gouden olympische medaille, mede met dank aan Verlee en Henie.