Anne Frank droomde van een loopbaan op het ijs, samen met haar neef in Zwitserland
Op 13 januari 1941 schreef Anne Frank in een brief over haar liefde voor het schaatsen. In haar dagboek kwam ze er nog eens op terug. Er is zelfs een foto, waarop ze met vriendinnen op het ijs staat. Dit artikel lees je gratis, maar een donatie stellen we op prijs – onderaan deze pagina.
Foto via Wikimedia
Door gezondheidsklachten was Anne Frank niet zo goed in sport. In haar dagboek schreef ze bijvoorbeeld dat ze met gym nooit meedeed, omdat haar ledematen te snel uit de kom schoten. Volgens de Anne Frank Stichting deed ze wel aan heilgymnastiek bij een sportleraar of fysiotherapeut.
Schaatsen vond ze dan weer wél leuk, vooral op het ijs in de Apollohal. In de winter van 1938 deed Anne ze dat voor de eerste keer, op schaatsen van Margot, haar oudere zus. Op 13 januari 1941 schreef ze hierover een brief aan haar neef Bernd Elias, die sinds de vlucht van zijn familie in Bazel verbleef. Hij woonde bij de plaatselijke kunstijsbaan, nota bene de grootste van Europa. Zo stond hij heel veel op het ijs en trad zelfs op in ijsshows.
‘lk ben elk vrij minuutje op de Kunstijsbaan,’ schreef Anne aan Bernd. ‘Ik had tot nu toe nog altijd mijn oude schaatsen die Margot vroeger gedragen heeft, die schaatsen moeten met een sleuteltje aangeschroefd worden, en op de Kunstijsbaan hadden al mijn vriendinnetjes echte Kunstschaatsen, die met spijkers aan je schoenen vastgemaakt moeten worden, en dan gaan ze er niet meer af. lk wou zo vreselijk graag ook zulke schaatsen hebben, en na lang zeuren, heb ik ze ook gekregen.’ Haar oude schaatsen had ze aan haar vriendinnetje Hanneli Goslar gegeven.
Anne kreeg les in kunstrijden, schreef ze verder. Ze droomde ervan om ooit samen met haar neef op het ijs te staan: ‘Misschien kunnen we later samen optreden, maar dan moet ik wel erg hard studeren om zo ver te komen als jij nu bent.’
Dagboek
Op 18 oktober 1942 fantaseerde ze hierover opnieuw in haar dagboek. ‘Bernd leert mij ijverig kunstrijden en ik word zijn partnerin daar de partner toch toevallig weg is, we vormen samen en schattig paar en iedereen is verrukt we sturen vijf foto’s naar kantoor 1 Anne aan het ronddraaien 2 Anne gearmd met Bernd linkervoet voor 3 Anne met Bernd aan het walsen 4 Anne met Berd zwaantje 5 Anne links, Bernd rechts naar elkaar toe met kushand. Later wordt een film gemaakt voor Holland en Zwitserland, zowel de vriendinnen in Holland als ook in Zwitserland vinden hem erg leuk. Hij is in drie delen.
1e deel. Anne op de schaats.
Eerst ziet men haar van de ene kant opkomen terwijl haar partner aan de andere kant opkomt met een blauwe ijsjurk met witte bont randjes voor met ritsluitingzakjes en ritsluiting en ceintuur met tas. Dan gaan ze zwaantje doen en Anne maakt een ontzettende luchtsprong. Later walsen en grappen dan hoe de lessen zijn.’
Een oude foto
Aan het begin van de jaren veertig waren er goede schaatswinters met maar liefst drie Elfstedenwinters op rij: in 1940, 1941 en 1942. In de eerste twee winters zal Anne hoogstwaarschijnlijk nog buiten hebben geschaatst, maar daarna was dat niet meer mogelijk vanwege de anti-Joodse maatregelen. Sinds 15 september 1941 was het tenslotte wettelijk verboden om deel te nemen aan openbare bijeenkomsten en om gebruik te maken van openbare inrichtingen.
Er bestaat nog een foto van Anne op het ijs, samen met haar vriendinnen, onder wie Ansje de Leeuw, die vijftien jaar na de oorlog in de Verenigde Staten woonde. In 1961 werd deze afbeelding tentoongesteld op een expositie in Berlijn, georganiseerd door de Amsterdamse tekenaar Anton Witsel. Hij had de foto weer gekregen van de vader van Ansje de Leeuw, die op 11 april 1961 werd afgedrukt in Het Algemeen Handelsblad, de eerste publicatie in ons land.
Bijna een kwart eeuw later dook deze bijzondere foto opnieuw op in het fotoboek ‘De wereld van Anne Frank’. Blijkbaar waren de samenstellers vergeten dat de schaatsfoto al sinds 1961 bekend was, want in een verhaal van Nico Scheepmaker op 13 september 1985 in De Leeuwarder Courant werd hierover niets gemeld.
Integendeel, volgens Joke Kniesmeyer van de Arne Frank Stichting had zij die foto nog maar net gekregen. Zoals Scheepmaker schreef: ‘Op 22 april kreeg de Stichting van de lerares Nederlands Mieke de Moor uit Bergen op Zoom een foto van Arne Frank, schaatsend met vier vriendinnetjes in het Vondelpark in 1941, die zij ooit uit een oud Nederlands oefenboekje voor de MULO, waarschijnlijk voor de 3e of 4e klas, had gescheurd toen dat werd opgeruimd. De Anne Frank Stichting kende de foto niet.’
Margot Frank
Van Margot Frank bestaat trouwens ook een foto op het ijs. Zij was sportiever dan haar zus en deed naast schaatsen aan skiën en roeien. Ze was verder lid van tennisvereniging Temminck aan de Zuidelijke Wandelweg, waarvan eveneens een afbeelding bestaat, samen met haar vriendinnen op de baan.
Op 4 augustus 1944 werd Margot opgepakt op het onderduikadres op de Prinsengracht, samen met Anne, haar ouders en nog vier onderduikers. Margot werd vermoord in Bergen-Belsen, net als haar zus.
Bernd Elias overleefde de oorlog en trad vanaf 1947 op in verschillende ijsrevues. Na twee jaar werd hij ontdekt door Holiday on Ice, waarvoor hij ruim elf jaar lang werkte. In 2015 is hij overleden.
