De eerste schaatswedstrijd op de 10.000 meter was in 1893 in Amsterdam
Op het NK Afstanden in Heerenveen staat vandaag de 10.000 meter op het programma. De eerste keer dat deze afstand werd gereden, was op 14 januari 1893 in Amsterdam, in de schaduw van het Rijksmuseum.
Eric Heiden (USA) tegen Piet Kleine op de 10.000 meter op het WK allround van 1977 in Heerenveen. Foto Hans Peters via het Nationaal Archief
De 10.000 meter bij het schaatsen is verzonnen aan een vergadertafel. Op 23 en 24 juli 1892 werd in Scheveningen de Internationale Schaatsunie ISU opgericht. Dat dit hartje zomer gebeurde, was vanwege de Internationale Sporttentoonstelling die toen plaatsvond in de kustplaats.
Het eerste besluit van de aanwezigen was dat elk land één stem kreeg, waarna de afstanden van de internationale vierkampen werden besproken. ‘Er werd bepaald’, schreef het Algemeen Handelsblad op 27 juli 1892, ‘dat de Engelsche maten daarbij niet meer zouden gebruikt en in ’t vervolg bij int. kampioenschappen alleen over 500, 1500, 5000 en 10000 M. zou worden gereden.’
Amsterdam
Op 14 januari 1893 werd in Amsterdam de eerste officiële 10.000 meter geschaatst, als onderdeel van het WK op het Museumplein. Oskar Fredriksen won in een tijd van 20.21,4, maar dat boeide de Haagsche Courant een dag later helemaal niets: ‘De wedstrijd op 10000 meter duurde zeer lang.’ Tot zover deze weergave.
Tijdschrift Nederlandsche Sport besteedde op 14 januari 1893 aanzienlijk meer aandacht aan deze primeur, zodat we nog goed weten wat er gebeurde. Zo valt het meteen op dat er maar twaalf rondes waren, in plaats van 25, zoals we nu gewend zijn op een 400-meter baan.
Jaap Eden viel in de eerste ronde op die 10.000 meter, waarna hij meteen van het ijs stapte. Toch werd hij wereldkampioen, omdat de regels van toen eiste dat het toernooi werd gewonnen door de schaatser die bij drie afstanden als eerste was geëindigd. En inderdaad had Eden al de 500, 1500 en 5000 meter gewonnen, zodat de slotafstand er niet meer toe deed.
Eden moest daarom alleen maar even starten, waarin hij duidelijk geen zin had. Bij de NK afstanden is dat natuurlijk uitgesloten.
