De Elfstedentocht is Werelderfgoed

Het is vandaag Dag van de Elfstedentocht. Het is een goed moment om na te denken hoe de historische Elfstedencollecties onderdeel kunnen worden van het Werelderfgoed.  

De Elfstedentocht van 1997. Foto via Europeana / Beeld & Geluid

Het Nederlandse Memory of the World Comité en de Unesco Commissie werken sinds 1 november 2022 samen om uitzonderlijk documentair erfgoed op te nemen in het nationale Memory of the World Register. Dat register is in feite het Geheugen van de Wereld.

Het bevat nu veertien dossiers, zoals de dagboekencollectie uit de Tweede Wereldoorlog, het Polygoon Journaal en de Bibliotheca Rosenthaliana.

Dat gebeurt allemaal binnen de context van het Koninkrijk der Nederlanden, waarmee we ons collectieve geheugen vastleggen. Het is ook mogelijk om gescheiden collecties samen te voegen, zodat hun relevantie toeneemt.

Sporterfgoed

Goh, dacht ik. Hoeveel collecties uit het sporterfgoed kan ik zo snel verzinnen voor dit register?

Na een minuut of tien had ik er al een stuk of dertig verzameld en hield ik ermee op. Op mijn lijstje stonden de nalatenschap van Ellen Burka in het Stadsarchief Amsterdam, over de schaatster die de Holocaust overleefde. In Haarlem ligt een collectie over de aanleg van het Circuit Zandvoort, inclusief het onvermijdelijke gerommel van de oude prins Bernhard op de achtergrond. De schoenen van Anton Geesink staan sinds tien jaar in het Utrechts Archief, net als al zijn documenten.

Enzovoort.

Rechts de schoen van Anton Geesink en links de mijne. Ach, vergis ik me weer, net andersom

Elfstedencollectie

Helemaal bovenaan die lijst staat de Elfstedencollectie, die uit verschillende onderdelen bestaat. Bij Tresoar ligt het archief van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden, inventarisatie hier. Daarnaast wordt daar het familiearchief van Hepkema beheerd, inclusief de nalatenschap van Mindert Hepkema, in 1912 de oprichter van de Elfstedenvereniging – inventarisatie hier.

Het Fries Film en Audio Archief heeft uren aan bewegend beeld in bewaring, waarop elk jaar weer nieuwe informatie wordt gevonden. Het Fries Scheepvaart Museum in Sneek heeft honderden objecten. In Hindeloopen staat het Schaatsmuseum met een adembenemende hoeveelheid materiaal.

Al die collecties zijn ook nog eens geïnventariseerd, waarmee we weten waarover het gaat. Daar hoeven we ons dus geen zorgen voor te maken.

Dag van de Elfstedentocht

Sinds 1997 is de Elfstedentocht niet meer gereden en is er ook steeds minder kans dat er een nieuwe editie komt. Het is daarom extra belangrijk om deze collectie op te nemen in het Memory of the World Register. De Elfstedentocht behoort nu eenmaal tot het belangrijkste sporterfgoed van ons land en heeft daarbij een internationale bekendheid.

Daar gaan we dan ook over praten tijdens de Dag van de Elfstedentocht in Sneek. Vincent Robijn vertelt dan of het inderdaad mogelijk om al die collecties uit te roepen tot Werelderfgoed. Robijn is directeur van Collectie Overijssel en voorzitter van het Unesco Memory of the World Comité Nederland.

Dat kan een leuk gesprek worden, al helemaal omdat zo’n beetje alle belangrijke partijen erbij zijn: Elfstedenvoorzitter Wiebe Wieling, Tresoar, het Fries Film en Audio Archief, het Fries Scheepvaart Museum, het Gemeentearchief Súdwest-Fryslân en het Schaatsmuseum in Hindeloopen.