Het WK allround van 1893 achter het Rijksmuseum
Amsterdam is de geboortegrond van het wereldkampioenschap schaatsen. Op de ijsbaan achter het Rijksmuseum was op 13 en 14 januari 1893 het eerste officiële WK allround, gehouden volgens de regels van de Internationale Schaatsunie. Jaap Eden uit Haarlem werd zo de eerste schaatswereldkampioen. Deel één van de Elfverhalentocht door de Amsterdamse schaatsgeschiedenis.
Op 23 en 24 juli 1892 was de oprichtingsvergadering van de Internationale Schaatsunie ISU, aanvankelijk als Internationale Eislauf Vereinigung. Eén van de eerste besluiten ging over de spelregels bij internationale vierkampen. ‘Er werd bepaald’, schreef Het Algemeen Handelsblad, ‘dat de Engelsche maten daarbij niet meer worden gebruikt en in ’t vervolg bij internationale kampioenschappen alleen over 500, 1500, 5000 en 10000 M. zou worden gereden.’
Volgens deze spelregels van een grote vierkamp werd het wereldkampioenschap van 1893 georganiseerd. In onze tijd, 125 jaar later, gebeurt dat nog steeds op deze manier!
Voor de winnaar was er in 1893 een beker ter waarde van 600 gulden en een brede oranje sjerp. De Haarlemse schaatser Jaap Eden won de wereldtitel, wat zowel in Amsterdam als in zijn eigen stad uitbundig werd gevierd. “De stemming was vol geestdrift”, aldus De Telegraaf, “en vooral Eden werd donderend toegejuicht.”
Het Nieuws van den Dag merkte op dat er in Haarlem een ongekend feest was uitgebroken: “Nog nooit heeft uw correspondent zijn stadgenooten zoo uit den band zien springen, als toen heden in den middag het bericht kwam, dat onze Jaap ook op de 500 meter de vreemdelingen had verslagen en hij alzoo kampioen der wereld was geworden. De deftigste pruikjes maakten een sprongetje.”
Het Stadsarchief Amsterdam beheert een deel van de collectie van de Amsterdamsche IJsclub, waarbij notulen, registers en statuten van 1864 tot en met 1921 zijn gedigitaliseerd – hier. In het register van de jaargang 1892-1893 staan aantekeningen van dit eerste WK: “13 & 14 Januari 1893: Internationale hardrijderij om het kampioenschap der wereld.”
Eden zelf dankte twee weken na dat toernooi zijn fans via een advertentie in de krant – iets wat kampioenen tegenwoordig via de sociale media doen. In Het Nieuws van den Dag van 26 januari 1893 stond deze advertentie:
