Het oudste geluid van de Elfstedentocht is precies negentig jaar oud

Op 16 december 1933 was de enige Elfstedentocht in de herfst. Op een film horen we onder meer toeschouwers en de twee Elfstedenrijders, die als eersten de finish passeerden. Het is daarmee het oudste Elfstedengeluid!

De oudste filmbeelden van de Elfstedentocht zijn van 1917. Het oudste geluid is van 1933, vandaag precies negentig jaar geleden. Het was technisch namelijk nog niet mogelijk om dat in 1917 vast te leggen. En pas in 1929 was de volgende tocht, waarbij alleen de uitslagen werden voorgelezen op de radio, maar waarvan de opnames niet bewaard zijn gebleven.

De draadloze

Tussen de Elfstedentochten van 1917 en 1933 was de opkomst geweest van de radio, ook wel de draadlooze genoemd. Het was daarom wachten op de eerste Elfstedentocht in dit radio-tijdperk, waardoor luisteraars die in het hele land konden volgen op hetzelfde moment dat het gebeurde – revolutionair in die tijd.

Een krantenverslag verscheen tenslotte op zijn snelst enkele uren na afloop en de productie van een film duurde nog langer. Vóór de introductie van de radio was het daarom alleen maar mogelijk om het verloop van de tocht te volgen door zelf langs de route te gaan staan. Maar opeens konden mensen in Maastricht rechtstreeks volgen wat er in Leeuwarden gebeurde, zodat de Elfstedentocht met recht een nationaal evenement werd.

In 1929 beperkte de radio zich nog tot het voorlezen van berichten vanuit Friesland, maar in 1933 deed de VARA voor de eerste keer verslag vanaf het ijs zelf. ‘Alles staat klaar om den winnaar een feestelijke intocht te bereiden’, schreef Het Leeuwarder Nieuwsblad. ‘Fotografen en filmoperateurs staan klaar om het belangrijk moment van de aankomst te vereeuwigen. Radio staat op het ijs en de omroeper vertelt van de spannende oogenblikken die wij allen doormaken. We kunnen zeggen dat heel de stad nu in spanning is en dat door de radio heel Nederland meeleeft met deze bijzondere sportgebeurtenis.’

Behalve deze radio-uitzendingen werd ook bovenstaande film gemaakt met geluid van deze tocht. Aan het einde zien we inderdaad hoe Abe de Vries en Spike Castelein als de twee winnaars werden geïnterviewd. Het is daarmee historisch geluid uit de Elfstedengeschiedenis, want iets ouders hebben we niet.