Internationale schaatssport bestaat 250 jaar

De schaatssport viert een jubileum. Volgens de Derby Mercury van 31 januari 1763 werd er 250 jaar geleden voor het eerst een internationale schaatswedstrijd gehouden. Plaats van handeling: een kanaal bij Wisbech in het Fenland-district bij Cambridge.

De ijsbaan van Wisbeck tijdens het Brits kampioenschap van 1891

De Derby Mercury schreef in 1763:

“Wisbech: Afgelopen vrijdag en zaterdag werd hier een schaatsmatch gehouden op de rivier, tussen de bekende Hare uit Thorney, en een Deense zeeman. De eerste dag schaatsten ze om twintig Guineas, waarbij Hare ten val kwam en de uitdaging verloor.

’s Avonds, toen Hare flink wat bier gedronken had, dacht hij dat hij de zeeman de volgende dag wel kon verslaan. Er werd een weddenschap afgesloten om vijftig Guineas, waarna de zeeman hem met een kwart mijl versloeg in een strijd over twee mijl.

De zeeman werd op een paard teruggereden met een met goud doorregen hoed die door de heren van Wisbech voor hem gemaakt was. Met de slaande trom, de fluit en de viool werd hij in het centrum door zo’n 2000 inwoners toegejuicht. De weddenschap op de eerste dag was drie tegen twee voor Hare, de tweede dag twee tegen één voor de zeeman.”

Eerste internationale schaatswedstrijd

Een Brit en een Deen die de eerste internationale schaatswedstrijd houden: je zou het met de schaatskennis van nu niet verwachten. Toch is het verklaarbaar. Wisbech, het stadje waar de wedstrijd in 1763 werd gehouden, ligt midden in de Fenlands, een van oorsprong moerassig gebied dat in de 17e eeuw met kanalen en windmolens werd drooggelegd.

En wie namen die taak op zich? Inderdaad, Hollandse polderjongens onder leiding van de destijds vermaarde ingenieur Cornelius Vermuyden. Want inpolderen en droogmalen, daar had je ook toen al Hollanders voor nodig. Die polderjongens namen natuurlijk hun schaatsen mee, want vriezen wilde het in die tijd ook in Engeland regelmatig. Zo ontstond in de Fenlands een “Holland-made” schaatscultuur.

En die Deen, de eerste “wereldkampioen” waarvan helaas de naam niet is overgeleverd? Deze “Deen” zou heel goed een Noor geweest kunnen zijn, omdat het huidige Noorwegen destijds een Deense “provincie” was. Onze schaatsende zeeman kan dus uit Kopenhagen afkomstig zijn geweest, maar net zo goed uit Oslo of Bergen.

Dat hij zijn schaatsen bij zich had lijkt opmerkelijk. Kennelijk waren Scandinavische zeelieden destijds goed op de hoogte van de schaatsmogelijkheden in Engeland, waar flink wat “Guineas” te verdienen waren. Waar de zeeman zijn schaatsen vandaan had is evenmin bekend, maar ook daarnaar kun je gissen. In het uitgebreide handelsnetwerk op de Oostzee speelde Nederland ook in de 18e eeuw nog een voorname rol. De handel in Hollandse en Friese schaatsen maakt daar eeuwenlang een weliswaar klein, maar vast onderdeel van uit.

Reportage over de schaatscultuur in de Fenlands

Zeker is het dus niet, maar de kans is groot dat de anonieme Deense zeeman, die dus wellicht een Noorse Deen was, op 28 en 29 januari 1763 op Hollandse schaatsen de strijd aanbond met “de bekende Hare uit Thorney,” die waarschijnlijk eveneens op van oorsprong Hollandse “houtjes” reed.

Het is jammer dat de eens zo populaire hardrij-cultuur in Engeland vrijwel is uitgestorven. Met de komst van indoor-baantjes werd shorttrack voor de Britten de populaire vorm van hardrijden. Toch wordt er in de “Fenlands” –ijs en weder dienende- nog steeds hardgereden. Tijdens de vorstperiode van afgelopen weken lukte dat (net) niet. Er was ijs in de Fens, maar de sneeuw maakte het uitzetten van een begaanbaar parcours onmogelijk.

In 2010 lukte dat wel, en The Guardian maakte er zelfs een uitgebreide reportage over – met geheel in Britse stijl veel aandacht voor het roemrijke schaatsverleden.

Waardeer dit artikel!

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je je waardering laten blijken door een kleine bijdrage te doen