Kees Verkerk heeft op zijn 80e verjaardag nog steeds twintig baanrecords in handen

Schaatser Kees Verkerk viert op 28 oktober zijn tachtigste verjaardag. Op verschillende plekken in Nederland en daarbuiten staan er nog steeds baanrecords op zijn naam, het oudste al bijna zestig jaar.

Kees Verkerk in 1967. Foto Jac. de Nijs via het Nationaal Archief

De winter van 1963 was ideaal voor een complete schaatsgeneratie. Maandenlang waren er wedstrijden op natuurijs, soms zelfs complete vierkampen, zoals in Graft in Noord-Holland. Daar reed Kees Verkerk voor de eerste keer tegen Ard Schenk – het begin van een tijdperk.

Bijna zestig jaar later behoort Verkerk tot de absolute grootheden van de Nederlandse sport met olympisch goud, wereldtitels en een compleet land aan zijn voeten. Het is dan weer veel minder bekend dat zijn nalatenschap terug is te vinden in Nederlandse landschap, zoals in ’s-Gravendeel, Ter Aar en Rijsoord. Op al die plekken hebben ooit natuurijsbanen gelegen, waar een bonte mengeling aan schaatsers wedstrijden reed, van plaatselijke krabbelaars tot latere iconen.

Met de auto reed hij in die winter van 1962-1963 door heel het land om wedstrijden te winnen. De prijzen gooide hij in de achterbak. Als die te vol raakte, reed Verkerk even naar huis om uit te laden. Meteen daarna was alweer de volgende afspraak.

Wintervertier

Op 29 december 1962 bijvoorbeeld kwam Verkerk in actie in zowel ’s-Gravendeel als Puttershoek, zijn eigen dorp. Het was zeer slecht weer, maar dat hield niemand tegen. Op de Zuid-Hollandse kampioenschappen in ’s-Gravendeel won Verkerk de 5000 meter in mooie race tegen Cees van Adrichem uit Den Hoorn. ‘De beide rijders gaven elkaar niets toe,’ meldde Het Vrije Volk, ‘en bij het ingaan van de laatste ronde was het nog niet te zeggen, wie er winnaar zou worden. Toen Van Adrichem echter de laatste bocht uitkwam, kwam hij ten val. Verkerk won nu gemakkelijk en maakte met 9 min. 15 sec. meteen de beste tijd van de dag.’

Het was ook een baanrecord, dat sindsdien niet meer is verbroken – al bijna zestig jaar lang! Dat komt waarschijnlijk vooral, omdat er daarna op dit buitenijs bijna nooit meer zulke wedstrijden zijn geweest met zulke vooraanstaande deelnemers. Niet elke winter was daarvoor geschikt. Hoe dan ook: een baanrecord is een baanrecord.

Diezelfde dag reed Verkerk ook in Puttershoek bij nationale baanwedstrijden – om maar aan te geven hoeveel wintervertier er was. Zijn tijd van 2.25,9 op de 1500 meter staat nog steeds als de snelste daar. We vergeven de organisatoren dan dat de baan iets korter was dan verwacht, omdat ze die wegens smeltend ijs iets hadden ingekort. De afgelegde afstand klopte daarom niet helemaal.

Zo zijn er door heel Nederland en daarbuiten nog steeds banen, waarop Verkerk heersend houder is van het baanrecord, allemaal verzameld en geordend door Schaatsstatistieken. Het zijn er in totaal twintig. Hier is het overzicht, in samenwerking met Marnix Koolhaas.

•  ’s-Gravendeel, 29 december 1962, 5000 meter, 9.15,0
• Puttershoek, 29 december 1962, 1500 meter, 2.25.9
• Rijsoord, 14 februari 1963, 3000 meter, 6.01.5
• Bergen, 2 februari 1963, 1500 meter, 2.26,2
• Bergen, 2 februari 1963, 3000 meter, 5.11,0
• Wervershoof, 6 februari 1963, 5000 meter 9.32.2
• Abcoude, 12 februari 1963, 500 meter, 46,4
• Graft, 16 februari 1963, 5000 meter, 8,50,0
• Graft, 16 februari 1963, puntentotaal, 202.687
• Krommeniedijk, 24 februari 1963, 3000 meter, 5.13,5
• Ter Aar, 18 december 1963, 5000 meter, 8.39.4 (Verkerk reed hier de bochten binnen de sneeuwlijntjes, omdat de baan was uitgetrapt. De jury merkte dat niet op. Hierna werd hij uitgenodigd voor de kernploeg.)
• Lahti (Finland), 28 januari 1967, 1500 meter, 2.12,9
• Lahti (Finland), 28 januari 1967, 5000 meter, 7.47,1
• Lahti (Finland), 29 januari 1967, puntentotaal, 180.277
• De ijsbaan naast het Dynamostadion in Moskou (Sovjet-Unie), 18 februari 1967, puntentotaal, 180.780
• Stavanger (Noorwegen), 10 januari 1968, 1500 meter, 2.13,7
• Stavanger (Noorwegen), 10 januari 1968, puntentotaal, 183.104
• Rovaniemi (Finland), 12 maart 1969, 3000 meter, 4.23,4
• Östersund (Zweden), 4 december 1969, 5000 meter, 7.34,2
• Narvik (Noorwegen), 19 maart 1970, 5000 meter, 7.30,0