Lysbeth en Akke Sipkes Swierstra waren in 1890 de eerste vrouwen die de Elfstedentocht reden
Sinds 1909 zijn er zo’n 2.800 vrouwen gestart in de Elfstedentocht. Jikke Gaastra was in 1912 de eerste met het Elfstedenkruisje, maar eerder waren er ook al vrouwen geweest die de tocht hadden voltooid.
Foto Gouwenaar, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Op 28 december 1997 was in Oude Leije de onthulling van een speciaal kunstwerk ter ere van de snelste Elfstedenvrouwen van 1985, 1986 en 1997. Het idee hiervoor kwam van Douwe Sinnema, woonachtig in dat dorp in de gemeente Leeuwarden.
Op diezelfde 28e december, maar dan in 1890, voltooiden de gezusters Lysbeth en Akke Sipkes Swierstra de Elfstedentocht, samen met hun mannen Hessel Sjoerds Hoekstra uit Irnsum en Klaas Ypes Reitsma uit Leeuwarden. Zij waren daarmee de eerste vrouwen in de hele Elfstedengeschiedenis van wie we met naam en toenaam weten dat zij deze prestatie hebben geleverd.
Diezelfde winter slaagden daar ook nog de echtgenotes in van N. Deelsma uit Tirns, J. Deelsma uit Oosterend, M. Strikwerda uit Sneek en I. van der Lende uit Oosterend. Geen van die vrouwen werd onder de eigen naam geregistreerd, maar slechts als ‘de echtgenote van’. Z0 werden er in 1890 ook nog twee vrouwen afgetekend zónder hun naam.
Dat wil allemaal niet zeggen dat er daarvoor nog nooit een vrouw de Elfstedentocht voltooide, maar daarvan weten we al gewoon niet wie dat waren. Ron Couwenhoven onderzocht de negentiende-eeuwse geschiedenis van de Elfstedentocht, toen mensen die nog op eigen gelegenheid reden. De namen van deze rijders konden worden herleid via meldingen in kranten en bewaarde lijsten van kastelein Jan Heslinga uit IJlst, waar rijders een handtekening haalden om te bewijzen dat ze in die stad waren geweest – de voorloper van de stempelkaart.
De complete namen zijn daarom helaas niet bekend, simpelweg omdat de kastelein die niet opschreef, overeenkomstig de toenmalige maatschappelijke etiquette. En zo zijn Lysbeth en Akke Sipkes Swierstra officieel de eerste vrouwen die de Elfstedentocht hebben voltooid.
