NieuwSchaatsen

Precies vijftig jaar geleden nam Atje Keulen-Deelstra afscheid van het wedstrijdschaatsen

In het weekend van 23 en 24 februari 1974 reed Atje Keulen-Deelstra haar laatste wereldkampioenschap. Het afscheidsfeest in haar woonplaats duurde twee dagen.

Het afscheid van Irene Schouten van het langebaanschaatsen kwam deze week als een complete verrassing. De talkshowstrijd om de tranen van de schaatskampioene werd daarna glansrijk gewonnen door Humberto Tan.

Het einde van een tijdperk

Precies een halve eeuw eerder maakte een andere grootheid uit het Nederlandse vrouwenschaatsen zich ook op voor haar afscheid. Atje Keulen-Deelstra zou nog één keer het WK allround schaatsen in Heerenveen, toen nog in de openlucht, om er daarna mee op te houden.

In tegenstelling tot Schouten had ze dat vooraf al aangekondigd. De Leeuwarder Courant vatte in aanloop naar het WK dan ook de loopbaan samen van de Friese schaatster, die in de voorgaande jaren de sportwereld op de kop had gezet. ‘Het is 11 januari 1970. In het bomvolle persrestaurant van de Deventer kunstijsbaan drommen de journalisten om de nieuwe Nederlandse kampioene schaatsen op de langebaan heen. Iedereen voelde dat niet in herenkampioen Ard Schenk, maar in deze dameskampioene het grote verhaal stak. De sensatie kon ook niet groter zijn. Een vrouw van 31 jaar, moeder van drie kinderen, pupil van de vurige trainer Klaas Visser, stootte in haar tweede seizoen als langebaanrijdster zomaar de almachtige Stien Baas-Kaiser van haar troon. Het jaar daarvoor had de technische commissie van de KNSB haar nog te oud genoemd, nu stond zij op het allerhoogste erepodium: Atje Keulen-Deelstra. Een nieuwe internationale sportster van allure was geboren.

Op dat moment besefte niemand hoever deze huisvrouw uit Irnsum nog zou komen. Wel had men bewondering en respect voor de wilskracht en het doorzettingsvermogen van Atje Keulen-Deelstra. Uit de mond van deze nieuwe Nederlandse kampioene wilde men graag enkele kernachtige uitspraken heren. Maar hoe heldhaftig deze Atje zich op het ijs gedroeg, zo verlegen en bleu was ze in haar confrontatie met de pers. Volledig overdonderd door de enorme belangstelling voor haar persoontje wis ze er geen woord uit te brengen.

Het is nu vijf jaar later. In de tussenliggende periode bereikte Atje Keulen-Deelstra successen waarvan elke sportman en sportvrouw droomt, maar die alleen voor de allersterksten zijn weggelegd. Van haar kransen behaald tijdens Europese of wereldkampioenschappen kan ze een meterslange ketting maken. Maar hoe groot haar successen ook waren, Atje leek immer dezelfde te blijven. Voor iedere wedstrijd weer, of het nu een regionale ontmoeting was of een wereldkampioenschap, laadde Atje zichzelf op. Op basis van haar nimmer aflatende wilskracht en vechtlust en later ook van haar techniek, reed ze van de ene overwinning naar de andere.’

Aldus de Leeuwarder Courant.

Liever geen standbeeld

Keulen-Deelstra won haar laatste wereldkampioenschap met overmacht. Zo kwam er een glorieus einde aan een tijdperk, waarmee februari 1974 met terugwerkende kracht een historische maand was geworden. Eerder die maand had Ard Schenk ook al zijn laatste officiële meters gereden. Hij heeft alleen nooit officieel afscheid genomen van zijn sport, zoals Keulen-Deelstra dat wél deed.

In een interview met de Leeuwarder Courant lichtte de schaatster toe waarom ze ermee ophield. De overeenkomsten met Schouten deze week zijn opvallend. “Ik heb er gewoon geen zin meer in. Ik kan het niet meer opbrengen weer een jaar keihard te trainen, om m’n gezin in de steek te laten en geen tijd te hebben voor andere fijne dingen. Waarvoor moet ik dat allemaal opofferen? Voor weer een nieuwe wereldtitel? Ik heb er al drie en in Heerenveen hoop ik op de vierde wereldtitel. Er is gewoon niets meer te winnen. Ik kan het niet meer opbrengen keihard te trainen voor iets wat ik al een paar keer gewonnen heb. Ik hoop dat de mensen dat begrijpen.”

Keulen-Deelstra hoopte dat er geen standbeeld van haar gemaakt zou worden, waarvoor plannen waren. “Alsjeblieft niet. Dat lijkt mij verschrikkelijk. Wat moet ik in vredesnaam met een standbeeld? Zulke dingen vind ik gewoon gek. Wat ik wel mooi zou vinden is als er een kunstijsbaan naar mij genoemd zou worden. Dat zou ik toch wel een eer vinden.”

Atje Keulen-Deelstra in 1974. Foto via het Nationaal Archief

Fantastisch

Die schaatsbaan kwam er inderdaad, maar pas na haar dood in 2013 in de Elfstedenhal. Haar eigen afscheidsfeest maakte ze gelukkig wel bewust mee, op 23 maart in haar woonplaats Irnsum. ‘De feestelijkheden begonnen om twee uur met een grandioze rondrit door het schitterend versierde lrnsum,’ meldde de Leeuwarder Courant. ‘Daarna was café De Twee Gemeenten het centrum van de feestelijkheden. Op deze afscheidsreceptie ontbrak niemand die ook maar iets te betekenen had in de schaatssport.’

Dit Friese feest duurde twéé dagen! Bij gebrek aan talkshows in 1974 werden de tranen van Atje dat weekend niet live uitgezonden. Theo Koomen sprak de dag vóór het WK in Heerenveen in opdracht van het tv-programma TROS Sport nog wel met echtgenoot Jelle over zijn schaatsende wederhelft. Het Journaal stuurde voor de afscheidsreceptie een ploeg naar Irnsum.

“Allemaal hartstikke bedankt”, zei het feestvarken na twee dagen feestvreugde. “Het was fantastisch.” En zo kwam er precies een halve eeuw geleden een einde aan een glorieus tijdperk in het Nederlandse vrouwenschaatsen, net als deze week.

Waardeer deze site!

Onze content is gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je dat laten blijken met een kleine financiële bijdrage.

Mijn gekozen waardering € -

Jurryt van de Vooren
https://sportgeschiedenis.nl
Specialist in sporterfgoed. Al meer dan 25 jaar de enige Amsterdammer, die is afgestudeerd op Feyenoord.