Stien Kaiser overleden, schaatspionier bij de vrouwen
Stien Kaiser is in de nacht van woensdag op donderdag overleden, 84 jaar oud. Bij haar begonnen de successen van het Nederlandse vrouwenschaatsen.
Stien Kaiser op het WK allround van 1967 in Deventer, foto Eric Koch via het Nationaal Archief
Stien Kaiser heeft een beslissende invloed gehad op het internationale schaatsen, al helemaal bij de Nederlandse vrouwen. Ze had eigenlijk moeten debuteren op de Olympische Winterspelen van 1964 in Innsbruck, maar die eer werd gegund aan Willy de Beer, nationaal kampioene in 1962 en 1963. Hiermee werd De Beer de eerste Nederlandse vrouw op de Olympische Spelen bij het langebaanschaatsen, ook al was ze niet de beste schaatster van het land.
Oude mannen vinden Kaiser te oud
Schaatshistoricus Marnix Koolhaas deed in 2010 voor Andere Tijden Sport onderzoek naar de doorbraak van het Nederlandse vrouwenschaatsen in de jaren 60. In deze reconstructie blijkt dat Kaiser door de mannelijke bestuurders van de KNSB en het NOC op alle manieren werd tegengewerkt om mee te doen aan de Winterspelen van 1964.
En dat zonder visie, want behalve Kaiser werd ook Carry Geijssen gepasseerd voor die Winterspelen, ook al presteerden ze allebei veel beter dan De Beer. Als belangrijkste argument tegen Kaiser werd gebruikt dat ze ‘al’ 25 jaar was: volgens de bestuurders een leeftijd voor vrouwen om huisvrouw te worden. De Beer was op dat moment 22 jaar.
In de volgende jaren werd het ongelijk van dit KNSB-besluit bewezen – keer op keer op keer. Nota bene in eigen land won Kaiser in 1967 als eerste Nederlandse vrouw een WK allround. Het jaar erop prolongeerde ze deze titel met haar landgenoten Ans Schut als tweede en Geijssen als derde: een compleet Nederlands erepodium vlak voor aanvang van de Winterspelen in Grenoble!
De verwachtingen waren daarom hoog, maar Kaiser kon deze toen nog niet beantwoorden. Ze blokkeerde in Grenoble, waar Geijssen en Schut wel het goud grepen. Zo ontstond de grappige situatie dat de eerste drie olympische winterkampioenen uit Nederland allemaal vrouw waren: Sjoukje Dijkstra in 1964 en daarna Geijssen en Schut in 1968. De eerste man (en nummer vier voor Nederland) was Kees Verkerk – eveneens in 1968.
Alles of niks
De laatste kans voor Kaiser op olympisch goud was in 1972, maar ook hier leek het mis te gaan. Voor haar favoriete afstand, de 3.000 meter, werd ze gepasseerd voor sprintster Trijnie Rep. Onverwacht trok Rep zich echter terug, mede vanwege slechte resultaten op de 500 en 1.000 meter. “Zelf kom ik op de drie kilometer niet verder dan een tiende plaats,” zei Rep tegen het ANP. “Misschien heeft Stien een uitschieter en kan zij goud winnen in haar laatste olympische toernooi.”
Het zou de laatste wedstrijd worden uit de carrière van Kaiser – inmiddels 33 jaar oud. “Voor mij is deze drie kilometer een kwestie van alles óf niks,” zei ze vlak voor de start. Het werd alles, want met een verschil van ruim 6,5 seconden won ze goud. Na haar gestolen debuut van 1964 en de teleurstelling van 1968 bereikte Kaiser haar sportieve hoogtepunt. Meteen erna stopte ze met de wedstrijdsport.
