De schaakwereld worstelt al decennia met Israël
Israëlische schakers zijn niet welkom op het Koning Salman Internationaal Schaaktoernooi in Saudi-Arabië. Hebben we dat al eens eerder gezien?
Het Israëlische schaakteam mag niet deelnemen aan de tweejaarlijkse in november 1986 te houden Olympiade.
De schaakwereld worstelt eigenlijk al decennia met de aanwezigheid van Israël. De Sovjet-Unie bijvoorbeeld bleef in 1976 weg van de Schaakolympiade in Israël – in de jaren dat Max Euwe de voorzitter was van de wereldschaakbond FIDE. “Het houden van de Schaakolympiade in een land, waarvan de regering, in strijd met de bestaande resolutie van de VN en met de algemeen gehanteerde begrippen van recht, politiek van repressie voert tegen de omliggende Arabische landen, is onjuist.”
Het Israëlische ministerie van buitenlandse zaken reageerde negatief. “Ondank politieke verschillen van opvatting moet sport zodanig universeel zijn dat die geen grote rol spelen.” Want dat hoort nu eenmaal bij het sportpolitieke spel: het is altijd de ander die politiek misbruik maakt van de sport.
De zaak werd extra pikant door de Russische schaakgrootmeester Viktor Kortsjnoi, die zijn land was ontvlucht – de nummer twee van de wereld. Hij was coach van het Nederlandse team op de gewraakte Schaakolympiade en zou met zijn aanwezigheid wereldwijde communistische woede oproepen. Hij twijfelde daarom wel of hij naar Israël zou gaan, vooral uit angst voor geweld tegen zijn persoon.
Aan het eind van deze Schaakolympiade legde Euwe meteen een nieuwe politieke bom onder zijn sport. Zuid-Afrika werd opnieuw toegelaten tot de FIDE, waarmee de schaakbond de internationale sportboycot van dit apartheidsland doorbrak. Ook Nederland stemde vóór de terugkeer van Zuid-Afrika, wat in eigen land veel kritiek losmaakte.
De Oekraïense Anna Muzychuk en de Amerikaanse Hikaru Nakamura boycotten zelf het King Salman International Schaaktoernooi
1978, Argentinië
De Schaakolympiade van 1978 kwam onder vuur, omdat die in Argentinië werd gehouden. Dat was toen een keiharde militaire dictatuur, die sport misbruikte voor sport – zo bleek dat jaar bij het WK voetbal. Nederland ging gewoon, alhoewel de deelnemers wel wat aarzeling hadden. Maar ach, vatte N.R.C. Handelsblad samen: ‘Nederland drijft in alle gemoedsrust handel met Argentinië en het onderhouden van goede onderlinge diplomatieke betrekkingen is nooit een belangrijk discussiepunt geweest. Moeten uitgerekend de schakers dan nu gaan staken?’
Moeten uitgerekend de schakers dan nu gaan staken?
1986, Dubai
In de zomer van 1986 was Israël wederom het centrum van een schaakpolitieke rel. ‘Het Israëlische schaakteam mag niet deelnemen aan de tweejaarlijkse in november 1986 te houden Olympiade,’ schreef Het Nieuw Israelietisch Weekblad op 22 augustus 1986. ‘Het gastland, de Verenigde Arabische Emiraten, heeft de Israëli’s een visum geweigerd.’ Het besluit leverde weer voldoende brandstof op voor heftige polemieken.
Een week later besloot Nederland als eerste om weg te blijven van dit evenement. ‘De KNSB kan zich niet verenigen met de afwijzing voor inreisvisa van de Israëlische ploeg.’ Er volgden weinig medestanders. Integendeel: meer dan honderd landen schreven zich in – een deelnemersrecord. ‘Boycots werken altijd averechts,’ hoonde FIDE-voorzitter Florencio Campomanes daarom. ‘Wie boycotten er nu allemaal? Die landen zijn op de vingers van één hand te tellen.’
Maar dat is politiek – zowel in de Sovjet-Unie als in Nederland. En natuurlijk in 2017 in Saudi-Arabië.
