Squash werd bedacht in de gevangenis

Squash wordt tegenwoordig door twee personen in een gesloten ruimte gespeeld. De bedenkers van squash zaten ook in een afgesloten ruimte, maar dat had geen sportieve reden.

Squash, tennis en kaatsen – sporten waarbij een bal geslagen wordt met de blote hand, een handschoen of een racket– hebben een gezamenlijke geschiedenis. Per regio waren de regels wel anders, wat heel vroeger geen probleem was, omdat er geen grootschalige internationale ontmoetingen waren. In de moderne sport, de tijd van specialisatie, zijn ze zelfstandig geworden en ieder een eigen weg gegaan. Ze behoren echter tot één sportfamilie met een gedeeld verleden en een eigen heden.

Zo had squash vanaf het begin een sterke band met real tennis, de oervorm van het tennis, waarbij ook de muren deel uitmaken van het speelveld. Real tennis wordt nog altijd op kleine schaal gespeeld. Tegenwoordig spelen we echter vooral lawn tennis, zeg maar het gewone tennis. Het oertennis was direct heel populair onder Engelse koningen, vandaar de naam real – koninklijk – tennis.

Veel minder koninklijk waren de gevangen van Fleet Prison in Londen, die rond 1800 binnen de gevangenismuren een gesimplificeerde vorm van real tennis speelden. Met een veredeld tennisracket werd een kleine, met vodden gevulde leren bal tegen een muur gemept. Het werd al snel ook in andere gevangenissen gespeeld onder de naam racquets.

In een andere Londense gevangenis, King’s Bench, verdiende een racquetsleraar genaamd Hoskins zoveel geld met het geven van lessen, dat hij er met gemak zijn zeven kinderen van kon onderhouden. In dezelfde gevangenis was er en in 1820 zelfs een gedetineerde die zichzelf zo goed vond, dat hij zich na de zoveelste overwinning op de baan, uitroep tot wereldkampioen racquets!

Kostscholen

Naast racquets werd er in Engeland toen een vergelijkbaar spel gespeeld: fives, vernoemd naar de vijf vingers van de hand waarmee de bal werd geslagen. De sport was populair op kostscholen en kende talloze variaties. Zo had iedere kostschool zijn eigen vorm, van Winchester fives, Clifton fives tot Rugby fives.

Op de kostschool van Harrow besloten een paar scholieren rond 1830 om de bal voortaan niet meer met de hand te slaan, maar met een racket. Ze gebruikten daarbij aanvankelijk de oude vertrouwde harde leren ballen, totdat uitvinder James Goodyear in 1845 een proces bedacht om rubber te vulkaniseren. Al snel zag de rubberbal het levenslicht. In plaats van de harde rubber tennisballen, gebruikten de jongens van Harrow speciale holle balletjes. De speler kon met deze tragere bal meer variaties in het spel aanbrengen. Squash was geboren.

Naam

De naam heeft overigens niets met het spel te maken, maar is afkomstig van de manier waarop in die tijd de coach van het cricketteam werd gekozen. Dat gebeurde heel democratisch, op het centrale plein van het internaat waar eens per jaar alle leerlingen samenkwamen. De coach werd als het ware, via een ingewikkelde stemmethode, uit de menigte geperst: squashed in het Engels. De verkiezing zelf heette dan ook squash.

Squash in Nederland

Het squash maakte direct een opmars in Engeland en de rest van de wereld. Nederland leerde de sport kennen via de zakenman J.M. Fentener van Vlissingen. Deze president directeur van de Steenkolen Handelsvereniging liet in 1935 in Utrecht een squashbaan aanleggen. Revue der Sporten maakte er melding van: ‘Het spel Squash heeft zijn intrede in Utrecht gedaan. De heer J. M. Fentener van Vlissingen was in Engeland zoo bekoord door dit nieuwe spel dat hij besloot ’t ook in ons land in te voeren.’

Niet veel later werden er ook in Amsterdam Rotterdam en Den Haag squashbanen aangelegd. In 1939 werd de voorloper van de Nederlandse Squashbond opgericht, uiteraard met Fentener tot Vlissingen als voorzitter. In datzelfde jaar ging er ook een competitie van start. In Algemeen Handelsblad stond toen: ‘Er is nu een Competitie georganiseerd, waaraan deelnemen Den Haag A en B, Amsterdam A en B, Utrecht en Rotterdam. De ploegen zullen uit vijf spelers bestaan, die elk een enkelspel tegen elkaar spelen.’

Zo werd squash dus uiteindelijk een volwassen, zelfstandige sport. Een sport die zich ontwikkelde in de gevangenissen en kostscholen, eindigde op chique en salonfähige banen.