Het eerste sportevenement dat werd afgelast vanwege een ramp was in 1866 in Franeker
De Maand van de Geschiedenis heeft als thema Wat een ramp! Het eerste sportevenement dat werd getroffen door een ramp was de PC van 1866 in Franeker, de belangrijkste kaatswedstrijd van het seizoen.
Door het coronavirus kwam de sport wereldwijd lange tijd tot stilstand. Dat is zeer uitzonderlijk, maar niet uniek. De oudste melding van een sportevenement dat wegens een epidemie niet doorging, is van de PC van 1866 in Franeker. De PC is de jaarlijkse kaatswedstrijd in deze Friese stad, traditioneel op de vijfde woensdag na 30 juni. Deze sportklassieker bestaat al sinds 1854 en is daarmee de oudste van ons land.
In ruim anderhalve eeuw was de PC vier keer afgelast, waarvan twee keer in de bezettingsjaren. De andere twee afgelastingen waren in de beginjaren, in 1859 en in 1866. Lange tijd werd gedacht dat die afgelasting van 1859 te maken had met een epidemie, maar er was toen iets heel anders aan de hand, zo concludeerde Pieter Breuker na bronnenonderzoek, als sporthistoricus gespecialiseerd in kaatsgeschiedenis.
Geen PC, wel kermis
Jan Bogtstra was één van de oprichters van de PC. Hij werd ook penningmeester en juist in die beginjaren worstelde hij regelmatig met financiële problemen, óók in 1859. “Bogtstra was ook zakenman,” zegt Breuker. “En volgens mijn onderzoek waren die tekorten de directe aanleiding om het in 1859 af te gelasten.”
Dat had dus niets te maken met een epidemie, al helemaal omdat de kermis van Franeker ondertussen gewoon doorging. Dat zou volkomen onverantwoord zijn geweest bij een ziektegolf. Daarnaast bestaat er geen enkele originele bron uit 1859 dat deze pokkenepidemie leidde tot afgelasting – géén officieel verbod en géén officiële verklaring. Pas een halve eeuw later werd voor de eerste keer die PC van 1859 in verband gebracht met pokken.
In 1866 woedde er inderdaad een cholera-epidemie. “Er vielen honderden doden in Friesland,” aldus Breuker. Op bevel van de burgemeester van Franeker werd daarom zowel de PC als de kermis verboden – wél een officieel verbod en wél een officiële verklaring.
