Het oudste hockeygeluid is uit 1938

Tijdens het EK Hockey plaatsen wij elke dag een verhaal over deze sport. Vandaag over de oudste geluidsfragmenten van het hockey, gemaakt in 1938 in het gloednieuwe Wagener Stadion. Dat kan je weer horen via Sportgeschiedenis. 

Het Wagener Stadion in 1941. Foto via Stadsarchief Amsterdam

Op 4 oktober 1931 was er voor de eerste keer aandacht op de Nederlandse radio voor de hockeyuitslagen op het hoogte niveau, zo is te herleiden uit het tijdschrift Hockey Sport. ‘Van verschillende kanten is de wensch geuit, dat voortaan de uitslagen van de 1^e klasse hockeywedstrijden des Zondagsavonds ook door den radiodienst wereldkundig gemaakt zullen worden. Hiervoor zijn thans maatregelen getroffen en reeds j.l. Zondagavond om 8 uur werden door Vaz Dias na de voetbalwedstrijden enkele uitslagen van hockeywedstrijden doorgegeven.’

De clubs moesten zelf de uitslagen doorgeven, ‘zoodat wij vertrouwen a.s. Zondag, behalve uit Amsterdam, opgeroepen te worden uit Den Haag (tweemaal), Haarlem, Deventer, Enschede en Zutphen.’ Uiterlijk om half acht ’s avonds moesten de uitslagen bekend zijn bij de redactie van het hockeyblad, die dan alles weer doorgaf aan persbureau Vaz Dias. ‘Dat is ook als een algemeen hockeybelang te beschouwen,’ aldus het blad, maar desondanks werd er met zekere regelmaat verzaakt zodat de radio-uitslagen onvolledig werden uitgezonden.

De Duitse radio

Voor de bekendheid van de sport was het natuurlijk van groot belang dat journalisten er aandacht voor hadden, al helemaal bij de nieuwe media als radio en film. Het was daarom jammer dat het hockey tijdens de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam niet werd vastgelegd door een Nederlandse zender, omdat het Nederlands Olympisch Comité geen radioverslagen wilde uit angst voor lege tribunes. Toch was het in ons land mogelijk naar hockey te luisteren, maar dan wel via de Duitse zender Langenberg. Die had namelijk wél een verslag van de opening van het olympische hockeytoernooi, aldus het uitzendschema in de Nederlandse kranten die dag.

Ook voor het eerste radioverslag van een wedstrijd van het Nederlandse hockeyteam moest een buitenlandse zender worden opgezocht. Op 8 maart 1931 speelden de heren een uitwedstrijd tegen de Duitsers, wat werd verslagen door Deutschlandsender Zeesen. Twee jaar later werd het Duitse team in het Olympisch Stadion in Amsterdam ontvangen, een wedstrijd met zware politieke lading na de recente machtsgreep van de nationaalsocialisten. Namens de AVRO deed Han Hollander daarvan verslag – de eerste keer dat het nationale hockeyteam op de Nederlandse radio was in een live-verslag.

Vierlandentoernooi 1938

De oudste Nederlandse radiofragmenten over hockey die bewaard zijn gebleven, komen uit 1938 van het openingstoernooi in het huidige Wagener Stadion. Het was de officiële opening van dit stadion, gecombineerd met het veertigjarige bestaan van de KNHB.

Met een vierlandentoernooi werd zowel de opening als het jubileum gevierd, waarbij Nederland het opnam tegen Duitsland, België en Frankrijk. Het evenement werd beschouwd als een soort van Europees Kampioenschap, 32 jaar eerder dan het eerste officiële EK. Nederland – Duitsland was de droomfinale en die kwam er ook nog. De wedstrijd eindigde alleen in ruzie, omdat niemand vooraf had nagedacht wat er moest gebeuren bij gelijkspel.

Natuurlijk werd het toen 2-2 en werden er tot op het veld onvriendelijke discussies gevoerd. Verlengen! Strafballen! Loting! Voor de lieve vrede werd zowel Nederland als Duitser als winnaar aangewezen, allemaal te horen op dat radioverslag, dat wordt bewaard bij Beeld & Geluid, onderverdeeld in acht fragmenten vanaf een glasplaat. Het is hier te horen door bij elk fragment op de play-knop te drukken aan de rechterkant.