De mislukte taalzuivering in het tennis

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het verboden om Engelse termen te gebruiken in het tennis. Sommige scheidsrechters hielden zich daar aan.

Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog was tennis nog een elitesport. De soms wat snobistische beoefenaars ervan vonden termen als advantage, deuce en smash onderscheidend en chic. De in 1940 binnengevallen Duitsers vonden het maar niets; het Engels was de taal van de vijand.

Tijdens de tenniskampioenschappen in het district Amsterdam in de zomer van 1941 telden sommige scheidsrechters – meelopend in de pas met de bezetters – niet in het tot dan toe gebruikelijke Engels, maar in het Nederlands. De drievoudig Nederlands kampioen in het enkelspel Hans van Swol was op een zeker moment het Nederlandse getel spuugzat en hij herhaalde de opgegeven stand (vijftien-nul) in het Engels: “U bedoelt ‘fifteen-love’?”

Zo kon tijdens zoiets onschuldigs als het hardop bijhouden van de tennisstand het Engels gebruikt worden als een milde vorm van verzet tegen de bezettende macht. Op het pesterig affectief uitgesproken ‘fifteen-love’ kon het publiek zomaar reageren met met een minutenlange ovatie.

Om in ieder geval van het gesproken Engels op de tennisbaan af te zijn verordonneerden de Duitsers op 20 juli 1942 dat er bij het tennis per direct in de eigen taal geteld moest gaan worden. In het nationaal-socialistisch getinte Het Nationale Dagblad van 21 juli 1942 reageerde de ‘sportopsteller’ van dienst verheugd op deze nieuwe regel: ‘Het wordt tijd dat de taal van de sorry-mannekes van onze sportvelden verdwijnt en wij onze eigen mooie Nederlandsche taal gaan gebruiken.’

Om tot een officiële Nederlandse tennistaal te komen werd in juli 1942 een tennistaalzuiveringswedstrijd uitgeschreven in het tijdschrift van de tennisbond Lawn Tennis. Enkele van de bevindingen van de de jurycommissie:

• drop shot vertaling: stop-bal
• foot fault vertaling: voetfout. Volgens de jury was deze letterlijke vertaling ‘gewettigd, want juist’
• slice vertaling: gesneden slag
• smash Met die term zat de jury in zijn maag. De suggesties bovenklap, hamerslag, daalslag, smak, mep en houw werden allemaal afgewezen. De jury: ‘Wie er een goed, aanvaardbaar, raak, typeerend woord voor weet, hij zal commissie en bestuur en onze tenniswereld een pleizier doen! (…) Alzoo: wie weet raad?’

De wedstrijd leidde ertoe dat de clubs en hun leden in het najaar van 1942 een brief kregen van de Nederlandsche Lawn-Tennis Bond met daarbij een uitgebreide lijst tenniswoorden die in de vernederlandste versie gebruikt zouden moeten gaan worden. Tevergeefs.