Gevonden op een rommelmarkt: herdenkingsbord van de Tennisbond ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog

De Nationale Sportherdenking bij het Olympisch Stadion gaat dit jaar over de tennissport in de Tweede Wereldoorlog. Een vergeten tennismonument speelt een hoofdrol, net als een herdenkingsbord uit 1947 voor de zware oorlogsjaren.

Het bord van de KNLTB, foto via Bastiaan ten Hoorn

De KNLTB bestaat 125 jaar, wat in 2024 al uitvoerig is gevierd. Tijdens de Nationale Sportherdenking wordt er gepraat over de oorlogsslachtoffers van de Nederlandse tennisverenigingen. Het gaat om 257 namen, die in 1949 door de Tennisbond op een gedenksteen werden geplaatst.

De gedelegeerden van alle verenigingen verhieven zich van hun zetels

Herdenkingsbord

Het bestaan van dit oorlogsmonument is bekend, maar er is nu ook een herdenkingsbord van de Tennisbond opgedoken, dat in 1947 werd gemaakt. Het werd aangeboden aan bestuurs- en commissieleden van de KNLTB als dank voor hun werk tijdens de oorlogsjaren. ‘Aangeboden als blijk van groote waardeering voor Uw werk onder de moeilijkste omstandigheden verricht.’

In september 2024 trof Bastiaan ten Hoorn een exemplaar aan op een rommelmarkt. Ten Hoorn is student aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Hij verzamelt kunst met een extra interesse voor sportgeschiedenis.

Een half jaar geleden had hij ook al een verdwenen kampioensbeker van Antwerp uit 1931 opgespoord, die inmiddels weer in de prijzenkast staat van deze Belgische voetbalclub.

Het geoefende oog van Ten Hoorn viel dit keer op het bijzondere object van de KNLTB. Via onderzoek herleidde hij de herkomst. ‘Tijdens de jaarvergadering van de KNLTB in 1947 werd stilgestaan bij Robert de Brauw,’ schreef hij in een toelichting. ‘Tijdens deze vergadering werd de Brauw-Beker ingesteld ter ere van hem. Ook werd er namens de KNLTB een wandbord aangeboden aan bestuurs- en commissieleden.’

Er zijn er in totaal tien gemaakt. Het bord van Ten Hoorn werd uitgereikt aan de heer J. Gilliéron, districtsbestuurder uit Amsterdam. ‘Er zijn geen exemplaren in openbare collecties,’ voegt Ten Hoorn hieraan toe, ‘maar het is mogelijk dat ze in privécollecties bewaard worden. Ik verwacht echter dat ze eerder in een doos op zolder liggen dan dat ze tentoongesteld worden. Dit is het enige exemplaar dat mij bekend is.’

Robert de Brauw

Dit herdenkingsbord is op 4 mei te zien op de Nationale Sportherdenking. Dat geldt ook voor het oorlogsmonument van de KNLTB, dat op 28 mei 1949 werd gepresenteerd op een jubileumbijeenkomst van de vijftigjarige Tennisbond. Die plechtigheid werd verricht door jhr. ir. R. de Brauw. Hij was de vader van Robert de Brauw, wiens naam op die gedenkplaat staat.

Als verzetsman werd De Brauw afgevoerd naar Kamp Neuengamme. Op 4 mei 1945 werd hij gedood door een Engelse bom op het passagiersschip Cap Arcona. De Brauw kwam in de jaren dertig uit op Wimbledon en speelde ook voor het Davis Cup-team, waarmee tot de beste Nederlandse tennissers van zijn generatie behoorde.

‘De gedelegeerden van alle verenigingen, die de grote met vele bloemen en vlaggen versierde zaal tot in het uiterste hoekje vulden, verhieven zich van hun zetels,’ schreef De Bredasche Courant, ‘en herdachten in grote stilte de slachtoffers op eerbiedige wijze.’ Daarna nam KNLTB-voorzitter D. Croll het woord, wiens zoon ook wordt vermeld op de gedenkplaat als slachtoffer van de oorlog in Azië.

Tennishart

Onderaan aan deze namenlijst staat als tekst Zij zijn niet waarlijk dood, die in ons harte leven. Tachtig jaar na de oorlog leven die namen toch niet meer voort in het hart van het Nederlandse tennis, omdat het monument uit beeld was verdwenen.

Namens het Comité Nationale Sportherdenking heb ik deze namenlijst daarom onderzocht. Zoals Lodewijk Asscher vorig jaar als toenmalig voorzitter van het Comité Nationale Sportherdenking al zei: “Alle namen van vermoorde sporters verdienen het gekend en genoemd te worden.”

Zo weten we nu van ongeveer 150 tennissers wie dat zijn geweest en onder welke omstandigheden zij zijn omgekomen. Ruim vijftig werden gedood vanwege verzetsactiviteiten. Dertig leden van tennisverenigingen waren slachtoffer van de Holocaust. Zestien stierven in Nederlands-Indië. Veertien sneuvelden als soldaat.

Deze gedenkplaat wordt speciaal voor deze plechtigheid naar de Nationale Sportherdenking gebracht, zodat die eindelijk weer terugkeert in het hart van het Nederlandse tennis.

Programma

De Nationale Sportherdenking is op 4 mei bij het Olympisch Stadion en bestaat uit een inhoudelijke bijeenkomst en een plechtigheid bij het beeld van Prometheus, het oorlogsmonument van de Nederlandse sport.

Om 10.30 uur start het inhoudelijke programma bij Move-Amsterdam, Stadionplein 28. De plechtigheid met kransleggingen bij het beeld van Prometheus is vanaf 12:30 uur, waar gesproken wordt door Anneke van Zanen (voorzitter NOC*NSF), de Amsterdamse sportwethouder Sofyan Mbarki en Esther Vergeer.

Meer informatie en aanmelden hier.