Ajax en Hercules speelden in 1917 ook al een bekerwedstrijd in Utrecht

Ajax speelt donderdag een bekerwedstrijd tegen Hercules uit Utrecht. Deze ploegen hebben een zeer bewogen geschiedenis, al is het meer dan honderd jaar geleden. Ajax heeft zelfs zijn enige degradatie te danken aan Hercules!

Cartoon uit 1914

Met de bekerwedstrijd tussen Hercules en Ajax pakken deze clubs de historische draad weer op, die inmiddels ruim een eeuw oud is. In mei 1914 zorgde de ploeg uit Utrecht er zelfs voor dat Ajax degradeerde vanuit de Eerste Klasse, nog steeds de enige keer dat de Amsterdamse club dit overkwam. Ajax was dat seizoen als laatste geëindigd in de Eerste Klasse, waar Hercules juist de beste was in de Tweede Klasse. Er kwamen twee onderlinge duels om promotie en degradatie.

Op 10 mei 1914 was de eerste van de twee wedstrijden, onder leiding van Hans Meerum Terwogt. Ajax verloor thuis van met 1-0. Twee dagen later deed tijdschrift De Sport verslag. ‘Hoewel aangemoedigd door hun duizenden supporters (’ t werd een record-recette van fl. 3500!) mocht het den Ajaxiden niet gelukken, zich de Heracliden van ’t lijf te houden, die door energiek en goed werken met 1 — 0 in de meerderheid bleven, welke stand reeds met rust verkregen was. Deze nederlaag dankt Ajax weer v.n. aan haar voorhoede, die alle productieviteit voor doel miste.’

Zilten tranen

‘Arm, arm Ajax!,’ riep Sportkroniek uit. ‘Arm, arm Amsterdamse publiek! Arm, arm Watergraafsmeer!

Laat uw zilten tranen den vrijen teugel, want uw Aiax, ons Ajax zal weldra niet meer onder de eersteklassers tronen. Het is meer dan waarschijnlijk, dat gisteren voorloopig de laatste eerste klasse-wedstrijd in ons groote Amsterdam is gespeeld. En dan is Ajax niet meer in de 1e klasse.’

De thuiswedstrijd van Hercules een week later eindigde in 1-1, waarmee Ajax definitief was gedegradeerd. Het was een revanche voor de club uit Utrecht, want in 1911 streden beide ploegen ook al tegen elkaar om een plek in de Eerste Klasse, die toen door Ajax werd gewonnen. Hercules verloor toen zijn plek in de Eerste Klasse aan Ajax, dat zelf zo vanuit de Tweede Klasse promoveerde.

‘Daar zit Ajax nu met haar terrein, haar tribune, hare first-class inrichting, — in de tweede klasse,’ merkte het Algemeen Nederlands Sportblad op. ‘Ajax — waar de auto’s Zondags rood-witte vlaggen voor voerden, Ajax, waar de tram extra-diensten voor inlassen moest en waar duizenden Amsterdammers hunne keelen voor kapot hebben geschreeuwd — Ajax, plotseling een gewone tweedeklasse club, zooals er in Amsterdam over het half dozijn bestaan.’

Hercules in 1914, het elftal dat Ajax versloeg

Bekerwedstrijd

Met deze geschiedenis in het achterhoofd kwamen de twee ploegen elkaar weer tegen in de bekercompetitie van 1916-1917. Volgens de loting was Hercules de thuisploeg, maar toch was er het idee om op 4 maart te spelen in Amsterdam, omdat het Ajax-stadion veel groter was. Dat werd alleen niet geaccepteerd door de voetbalbond en zo werd de wedstrijd verplaatst naar 1 april in Utrecht.

De Amsterdamse supporters reisden mee met honderden tegelijk. De spoorwegen hadden er zelfs een extra trein voor ingezet. ‘Zoo ooit dan bleek dezen dag welke plaats Ajax inneemt in het harte van sportlievend Amsterdam,’ aldus het clubnieuws van Ajax.

Opstelling Hercules

Van der Weerd

de Pauw, Halbisch

Greve, de Vries, Pohl

Swart, Jansen, van Randwijck, van de Heyden, Valk

Opstelling Ajax

Smit

Couton, Pelser

Hordijk, Pelser, Terwee

de Natris, van Dort, Brokmann, Lucas, Gupffert

Ajax in 1917. Foto uit het publieke domein via Wikicommons

Zenuwachtig

De bezoekers speelden niet op hun best, vonden ook de Amsterdamse supporters zelf. ‘Het was een wedstrijd,’ schreef het Ajax-blad, ‘waarbij van begin tot einde de zenuwen de overhand hadden, zoowel aan onze zijde, als aan die der tegenpartij. De lucht scheen zwanger van nervositeit, en spelers, toeschouwers, doch niet het minst de scheidsrechter [Bos, jRRT], geraakten dermate onder den invloed, dat het spel in een zenuwachtig gedoe ontaardde en fraai voetbal dezen middag ’n illusie bleek.’

Ajax won met 2-0 door doelpunten van Wim Gupffert en Joop van Dort. Hercules mistte een strafschop toen het nog 0-1 was. De Amsterdammers gingen daarmee door naar de volgende ronde. Aan het einde van het seizoen won Ajax zelfs de bekerfinale tegen VSV met 5-0, waarmee de club haar eerste grote prijs had gewonnen.

Meer dan honderd jaar later wordt die historische band tussen Hercules en Ajax dan eindelijk weer nieuw leven ingeblazen.